مراقبت و عوارض بعد از عمل بای پس معده را می توان دوره طلایی پس از جراحی عنوان کرد. در این دوره اهمیت مراقبت ها دو چندان شده و اولویت آن در کاهش عوارض را می توان به رژیم غذایی سالم اختصاص داد. نشت معده، خونریزی، افت فشار و سرگیجه از رایج ترین عوارض بعد از عمل بای پس معده به شمار می روند. در این راستا بسیاری از بیماران با علائم مشابه به مراکز درمانی مراجعه کرده که در ادامه به راهکار های مناسب برای رفع و درمان هر یک از عوارض عمل بای پس معده خواهیم پرداخت.
راه‌های مبارزه با چاقی بعد از بای پس معده
چاقی بیماری است که قدمتی به اندازه ابنا بشر دارد. از زمان پدید آمدن تمدن‌ها و به‌موازات شکل‌گیری سطوحی از رفاه در میان انسان‌ها، کم‌کم اضافه‌وزن و چاقی تبدیل به مشکلی همه‌گیر شد. قرن‌ها نوع بشر با این بیماری مزمن دست‌وپنجه نرم می‌کرد. اهمیت بیماری چاقی در این بود که به‌جز خود چاقی، فرد را مستعد ابتلا به بسیاری بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی – عروقی، فشارخون، دیابت، اختلالات تنفسی، مشکلات مفاصل، بروز آپنه خواب و … می‌شد.
از دیرباز بالا بردن مقدار زمان و شدت فعالیت بدنی، گرفتن رژیم غذایی متعادل، گرفتن روزه و دارودرمانی از جمله راه‌های متعارف کنترل بیماری چاقی بودند. با گذشت زمان و بروز اشکالاتی در فرآیند کاهش وزن و حتی بازگشت وزن بعد از کنار گذاشتن راه‌حل متعارف کاهش پژوهشگران به فکر استفاده از روش‌های نوین درمان چاقی افتادند.
با پیشرفت عمل پزشکی اعمال جراحی مختلفی برای مبارزه با بیماری چاقی ابداع شدند. روش این اعمال جراحی مبتنی شکستن و محو توده چربی ( لیپوساکشن، پیکرتراشی)، قرار دادن جسم خارجی در معده (عمل باندینگ معده، مسدود کردن عصب واگ) و تغییر آناتومی دستگاه گوارش و کاهش حجم معده یا روده باریک ( عمل اسلیو معده، عمل بای پس معده، عمل بیلیو پانکراس ) بود.
عمل جراحی بای پس معده چیست؟
همان‌طور که در بالاتر توضیح داده شد، عمل بای پس معده از اعمال جراحی چاقی است که بر پایه تغییر آناتومی دستگاه گوارش و حجم مفید معده استوار می‌باشد. روش اجرای این عمل از طریق دور زدن معده و اتصال قسمت فوقانی معده فرد جراحی شونده ( که حجم کوچکی دارد) به قسمت تحتانی روده کوچک او می‌باشد. طبیعتاً با انجام این عمل جراحی هم از حجم معده و مقدار غذای ورودی به معده کاسته می‌شود و هم ترشح آنزیم مولد گرسنگی و اشتها یعنی گرلین تا حدود زیادی سرکوب می‌گردد.
معمولاً با رعایت یک رژیم غذایی نگه‌دارنده و در فاصله زمانی طولانی‌مدت (مثلاً 18 الی 24) فرد جراحی‌شده تغییر وزنی چشمگیر را تجربه می‌کند. نکته جذاب عمل بای پس معده در بازگشت‌ناپذیر بودن آناتومی دستگاه گوارش و در نتیجه احتمال بسیار پایین در بازگشت وزن کاهش‌یافته می‌باشد.
روش انجام عمل بای پس معده
در ابتدا نیاز است که اطلاعات لازم جهت انتخاب روش جراحی لاغری توسط یک پزشک جراح به فرد مراجعه‌کننده داده شود. معمولاً افرادی که سابقه درمان‌های ناموفق متعارف را داشته‌اند یا دارای چاقی شدید و یا مبتلا به بیماری مزمن می‌باشند در اولویت استفاده از این روش جراحی چاقی قرار دارند.
بعد از انتخاب روش جراحی، نیاز است که سلامتی فرد توسط پزشک جراح مورد تائید قرار گیرد. به این منظور پزشک معالج می‌تواند از روش‌هایی مانند معاینه فیزیکی، گرفتن شرح‌حال و سابقه قبلی ابتلای به بیماری یا جراحی فرد متقاضی عمل و همچنین انجام آزمایش‌های مختلف بهره گیرد. همچنین قبل از عمل جراحی معمولاً نیاز است که فرد جراحی شونده برای کاهش وزن اولیه و بالا رفتن شانس موفقیت عمل جراحی، یک رژیم غذایی را رعایت کند. همچنین مدت‌زمانی قبل از عمل نوشیدن الکل و نوشیدنی‌های الکلی و استعمال سیگار (قلیان و دیگر دخانیات) ممنوع می‌گردد.
معمولاً این عمل چاقی در بیمارستان (چه دولتی و چه خصوصی) و بعد از بستری شدن فرد و تائید جراح شروع می‌گردد. شروع فرایند عمل با بیهوشی است و بعد از اعمال بیهوشی چه از طریق عمل و باز و چه عمل لاپاراسکوپی ( که طبعتا ایمن‌تر و با عوارض کمتر است) جراحی چاقی بای پس معده صورت می‌پذیرد. بعد از انجام عمل ریکاوری بیمار و رفع بیهوشی صورت می‌پذیرد و با گذشت روزهای اندکی بعد از جراحی و تائید سلامتی فرد جراحی‌شده توسط جراح، فرد از بیمارستان ترخیص شده و مراقبت‌های بعد از عمل جراحی را در خانه انجام می‌دهد.
عوارض عمل بای پس معده
به مانند هر عمل جراحی دیگری، اعمال جراحی چاقی و در اینجا عمل بای پس معده عوارض و مخاطراتی را در بر دارند. در ادامه به معرفی عوارض و راه‌حل کنترل آن‌ها می‌پردازیم:
واکنش بدن نسبت به رفع بیهوشی
برای انجام عمل جراحی بای پس معده نیاز به انجام بیهوشی عمومی فرد جراحی شونده وجود دارد. با انجام عمل، ریکاوری فرد جراحی‌شده صورت می‌پذیرد و سپس بیمار کم‌کم هوشیاری خود را به دست می‌آورد. در بیشتر مواقع بدن بیمار در واکنش به هوشیاری مجدد واکنش‌هایی را از خود نشان می‌دهد که شامل سرگیجه، تهوع، استفراغ و … می‌باشد. با مصرف مایعات و الکترولیت‌های لازم، پرهیز از انجام حرکات و فعالیت شدید و استراحت مناسب این عارضه کم‌کم فروکش کرده و محو می‌شود.
نشت، خونریزی و عفونت
طبیعتاً چه در عمل باز و چه روش لاپاراسکوپی دستگاه گوارش فرد با برش و بخیه و خونریزی روبرو می‌شود. برای مقابله مواردی مانند نشت، خونریزی یا عفونت معمولاً پانسمان منظم محل بخیه، قرار دادن درن برای مکش خون و عفونت و مایعات محل جراحی و مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک تجویزی توسط پزشک جراح توصیه می‌گردد. گفتنی است که بعد از رفع خونریزی و نشت مایعات از محل بخیه، درن نیز توسط یک پرستار از بدن فرد جراحی‌شده خارج می‌شود.
راه‌های مکمل برای پیشگیری یا کنترل این عوارض انجام استراحت مناسب و کافی و اجتناب از انجام حرکات و فعالیت‌های شدید بدنی است. همچنین با توجه به تمرکز عمل بای پس معده بر دستگاه گوارش فرد، مصرف غذاهای جامد تا مدت زیادی که پزشک جراح لازم ببیند، به صلاح نمی‌باشد. در این حالت رژیم غذایی مصرفی فرد جراحی‌شده باید به فرد مایع باشد و با گذشت زمان و کم‌کم گروه‌های غذایی دیگری به آن اضافه شود.
درد
طبیعتاً بعد از رفع بیهوشی و با توجه به انجام برش، کاهش حجم معده و بخیه دستگاه گوارش فرد جراحی‌شده، انتظار می‌رود که در روزهای اولیه بعد از عمل فرد جراحی‌شده با درد مواجه شود. راه‌حل غلبه بر این مشکل استفاده از داروهای تجویزشده توسط جراح، استراحت کافی می‌باشد.
سندرم دامپینگ
بعد از انجام عمل جراحی، مصرف زیاد غذا و همچنین بلعیدن سریع و پرشتاب مواد غذایی توسط فرد جراحی‌شده و تخلیه پرشتاب آن‌ها از معده به روده کوچک می‌تواند باعث بروز عارضه‌ای با نام سندرم دامپینگ شود. علائم این عارضه شامل تهوع، استفراغ، سرگیجه و ضعف، کرامپ های شکمی، اسهال، بالا رفتن ضربان قلب و … می‌باشد. برای رفع این مشکل یا پیشگیری از بروز این مشکل بعد از عمل بای پس معده، نیاز است که فرد وعده‌هایی غذایی را در قالب لقمه‌های کوچک و به آهستگی مصرف کند.
افت فشار و سرگیجه
طبیعی است که بعد از عمل فرد جراحی‌شده با کاهش الکترولیت و خون موجود در بدن درجاتی از افت فشارخون و سرگیجه و همچنین ضعف و بی‌حالی را تجربه کند. مصرف مایعات از طریق خوراکی ( خوردن غذا یا آشامیدنی یا پودر ORS) و یا تزریق وریدی ( سرم) و همچنین استراحت کافی و خوردن مکمل‌هایی دارویی دربرگیرنده ویتامین و مواد معدنی می‌تواند در رفع مشکل یاد شده سهم به سزایی را ایفا کند.
حساسیت و قرمزی ناحیه جراحی
گاهی قسمت‌های جراحی‌شده و محل بخیه فرد جراحی‌شده با قرمزی و حساسیت همراه می‌شود. در این حالت فرد جراحی‌شده باید از لمس زیاد ناحیه دچار حساسیت و قرمزی و دست‌کاری کردن آن بپرهیزد. مشورت با پزشک و مصرف داروهای ضد حساسیت ( یا …) تجویزی توسط پزشک می‌تواند در رفع مشکل فوق مؤثر باشد.
ریزش مو
ریزش مو یا کاهش تراکم موهای ناحیه سر فرد جراحی‌شده از عوارض معمول بعد از عمل بای پس می‌باشد. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که معمولاً این پدیده گذرا بوده و فرد با مصرف مکمل‌های دارویی حاوی ویتامین و مواد معدنی تجویزشده توسط جراح ( و یا یک متخصص رژیم‌درمانی) و مصرف غذاهای مقوی ممکن به تدریج بر این مشکل فائق شود.
باز شدن بخیه‌های جراحی
گاه به خاطر درد زیاد یا انجام حرکات شدید بخیه‌های ناحیه جراحی‌شده فرد می‌تواند باز شده و با پدیده‌هایی مانند خونریزی، عفونت و نشت مایعات همراه شود. در این هنگام نیاز است که فرد این عارضه را به پزشک جراح اطلاع دهد. با ادامه این عارضه معمولاً نیاز است که از یک جراحی مکمل برای رفع این مشکل بهره گرفت.
پدیدار شدن پوست‌های اضافه
یکی از عوارض بعد از عمل که خطری برای سلامتی فرد نداشته و بیشتر جنبه زیباشناسی و دارای تأثیر منفی بر ظاهر می‌باشد، ایجاد پوست‌های اضافی و شل در بدن فرد جراحی‌شده می‌باشد. برای رفع مشکل پوست‌های اضافی در فرد جراحی‌شده، می‌توان از روش‌های مکملی مانند پیکرتراشی بهره گرفت.
نتیجه‌گیری مراقبت ها و عوارض بعد از عمل بای پس معده
عمل بای پس معده از جمله روش‌های جراحی چاقی می‌باشد. معمولاً این روش جراحی زمانی به کار گرفته می‌شود که روش‌های متعارف مبارزه با چاقی موفق نباشند. مکانیسم این عمل چاقی مبتنی بر تغییر آناتومی و کاهش حجم دستگاه گوارش و همچنین کاهش ترشح آنزیم‌های مولد گرسنگی و اشتها یعنی گرلین می‌باشد.
این عمل جراحی چاقی نیز به مانند هر عمل جراحی دیگر طبیعتاً عوارض و مخاطراتی را به دنبال دارد. خبر خوب اینکه این عوارض گذرا و جزئی هستند. با رعایت مراقبت‌های بعد از عمل جراحی و ویزیت منظم فرد جراحی‌شده توسط پزشک جراحی ماهر و با تجربه به‌راحتی می‌توان این عوارض را کنترل کرده و از نتایج قابل‌توجه و مفید این عمل جراحی چاقی بهره برد. شما می توانید عمل بای پس معده را زیر نظر دکتر آذرپیکان، فلوشیپ فوق تخصصی جراحی سرطان،لاپاراسکوپی پیشرفته و جراحی چاقی انجام داده و بهترین روش های مراقبتی را زیر نظر تیم متخصص پیش ببرید. در صورت نیاز برای دریافت مشاوره و نوبت دهی می توانید با شماره های زیر تماس بگیرید:
- 02128421942
- 09120571335
