سندرم دامپینگ چیست؟

سندرم دامپینگ یکی از عوارض جراحی چاقی بوده که بسیاری از افراد با آن روبرو می شوند. اعمال جراحی لاغری از جمله راهکارهای خوب و کاربردی برای غلبه بر بیماری چاقی و اضافه وزن هستند. دسته‌ای از اعمال جراحی لاغری ساختار دستگاه گوارشی را تغییر می‌دهند. به مانند هر عمل جراحی لاغری این دسته از اعمال جراحی هم عوارض خود را دارند. یکی از این عوارض سندرم دامپینگ می‌باشد. در این مقاله تلاش خواهیم کرد که به تعریف و بررسی جامع این موضوع بپردازیم.

اعمال جراحی لاغری و عوارض آن

چاقی از جمله بیماری‌های آزار دهنده‌ای است که به جز مشکلات جسمی و ذهنی می‌تواند پایه‌ای برای ابتلا افراد به بسیاری از بیماری‌های مزمن شود. از قدیم روش‌هایی مانند گرفتن روزه، رژیم غذایی، بالا بردن فعالیت بدنی و دارودرمانی برای غلبه بر چاقی وجود داشته است. با گذر زمان و پیشرفت علم پزشک از اعمال جراحی لاغری برای غلبه بر بیماری چاقی بهره گرفته می‌شود.

 اعمال جراحی معده شامل تغییرات جراحی در سیستم گوارشی فرد با هدف کاهش وزن و غلبه بر بیماری چاقی است. در حالی که این جراحی‌ها فواید زیادی برای سلامتی دارند، برخی از افراد پس از این عمل عوارض جانبی را تجربه می‌کنند.

سندرم دامپینگ بعد از عمل های لاغری چیست؟

سندرم دامپینگ بیماری است که در آن غذا، به ویژه مواد غذایی سرشار از قند، پس از صرف غذا خیلی سریع از معده به روده کوچک شما منتقل می‌شود. سندرم دامپینگ که گاهی تخلیه سریع معده نامیده می‌شود، اغلب در نتیجه انجام اعمال جراحی روی معده یا مری رخ می‌دهد. اکثر افراد مبتلا به سندرم دامپینگ، ۱۰ تا ۳۰ دقیقه پس از صرف غذا، علائم و نشانه‌هایی مانند گرفتگی شکم و اسهال را بروز می‌دهند.

سایر افراد 1 تا 3 ساعت پس از صرف غذا علائم دارند؛ و برخی دیگر هم علائم اولیه و هم دیررس دارند. به طور کلی، شما می‌توانید با تغییر رژیم غذایی خود پس از جراحی به پیشگیری از سندرم دامپینگ کمک کنید. تغییرات ممکن است شامل خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و محدود کردن غذاهای پر قند باشد. در موارد جدی‌تر سندرم دامپینگ، ممکن است به دریافت دارو یا انجام عمل جراحی برای رفع این مشکل نیاز داشته باشید.

علت بروز سندرم دامپینگ

در سندرم دامپینگ، غذا و شیره معده از معده شما به صورت کنترل نشده و به طور غیر طبیعی سریع به روده کوچک منتقل می‌شود. این رخداد اغلب به تغییرات معده شما مرتبط با جراحی‌ها به ویژه جراحی لاغری که آناتومی دستگاه گوارش را تغییر می‌دهند، مربوط می‌شود. دیگر علل بروز سندرم دامپینگ شامل هرگونه عمل جراحی معده یا عمل جراحی بزرگ در ناحیه مری، مانند برداشتن مری (ازوفاژکتومی) می‌باشد. در موارد نادر، سندرم دامپینگ می‌تواند بدون سابقه جراحی یا سایر علل واضح ایجاد شود.

عوامل خطر در ابتلا به سندرم دامپینگ

انجام جراحی‌های لاغری به ویژه جراحی‌های که آناتومی معده شما را تغییر می‌دهد می‌تواند خطر ابتلا به سندرم دامپینگ را افزایش دهد. این جراحی‌ها معمولاً برای درمان چاقی انجام می‌شوند، اما بخشی از درمان سرطان معده، سرطان مری و سایر بیماری‌ها نیز می‌باشند. این جراحی‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

• جراحی چاقی مخصوصاً جراحی بای پس معده (عمل Roux-en-Y) یا عمل جراحی اسلیو معده که برای درمان بیماری چاقی مرضی انجام می‌شود.
• گاسترکتومی که در آن بخشی یا تمام معده شما برداشته می‌شود.
• ازوفاژکتومی که در آن تمام یا بخشی از لوله بین دهان و معده برداشته می‌شود.
• فوندوپلیکاسیون، روشی که برای درمان بیماری ریفلاکس معده (GERD) و فتق هیاتال استفاده می‌شود.
• واگوتومی که نوعی جراحی برای درمان زخم معده است.
• پیلوروپلاستی یعنی عمل جراحی که برای باز کردن دریچه معده (پیلور) انجام می‌شود و اجازه می‌دهد غذا از آن عبور کند.

علائم سندرم دامپینگ

علائم و نشانه‌های سندرم دامپینگ معمولاً در عرض چند دقیقه پس از خوردن وعده غذایی، به‌ویژه بعد از یک وعده غذایی سرشار از قند (ساکارز) یا قند میوه (فروکتوز) بروز می‌کنند. این علائم شامل موارد زیر می‌باشند:

• احساس نفخ یا بیش از حد سیری بعد از غذا خوردن
• حالت تهوع
• استفراغ
• گرفتگی شکم
• اسهال
• گرگرفتگی
• سرگیجه، احساس سبکی سر
• ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)

سندرم دیررس دامپینگ

سندرم دیررس دامپینگ 1 تا 3 ساعت پس از خوردن یک وعده غذایی با دوز بالایی از قند شروع می‌شود. ظهور علائم و نشانه‌ها زمان می‌برد زیرا پس از خوردن غذا، بدن شما مقادیر زیادی انسولین ترشح می‌کند تا قندهای وارد شده به روده کوچک را جذب کند. نتیجه این امر کاهش قند خون در فرد است. علائم و نشانه‌های سندرم دامپینگ دیررس می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تعریق
• گرگرفتگی
• سرگیجه، سبکی سر
• ضعف
• ضربان قلب سریع

برخی از افراد هم علائم و نشانه‌های اولیه و هم دیررس دارند؛ و سندرم دامپینگ می‌تواند حتی سال‌ها پس از اعمال جراحی در فرد تحت عمل جراحی ایجاد شود. همچنین سندرم دامپینگ زودرس می‌تواند به دلیل توده متراکم مواد غذایی که در مراحل اولیه هضم به روده کوچک شما ریخته می‌شود، رخ دهد.

چه زمانی برای سندرم دامپینگ باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر هر یک از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، باید به پزشک معالج خود مراجعه نمایید:

• شما علائم و نشانه‌هایی را دارید که ممکن است به دلیل سندرم دامپینگ باشد.
• علائم این عارضه در شما با اعمال تغییراتی در رژیم غذایی کنترل نمی‌شود.
• شما به دلیل سندرم دامپینگ مقادیر زیادی وزن از دست می‌دهید. ممکن است پزشک شما را به یک متخصص تغذیه معرفی کند تا به شما در ایجاد یک برنامه غذایی متعادل کمک کند.

تشخیص سندرم دامپینگ

پزشک معالج شما ممکن است از برخی از روش‌های زیر برای تعیین اینکه آیا سندرم دامپینگ دارید یا خیر استفاده کند:

بررسی سابقه ابتلای شما به بیماری‌های مختلف و ارزیابی آن

پزشک معالج شما اغلب می‌تواند با گرفتن سابقه ابتلا به بیماری‌ها یا انجام عمل جراحی، به خصوص اگر جراحی معده انجام داده‌اید و ارزیابی علائم و نشانه‌های شما، سندرم دامپینگ را تشخیص دهد.

آزمایش قند خون

 از آنجایی که قند خون پایین گاهی با بروز سندرم دامپینگ همراه است، ممکن است پزشک آزمایشی (تحمل گلوکز خوراکی) را برای اندازه گیری سطح قند خون در زمان اوج علائم سندرم دامپینگ برای کمک به تائید تشخیص تجویز کند.

آزمایش تخلیه معده

به جز موارد یاد شده در بالا، همچنین در آزمایش تخلیه معده یک ماده رادیواکتیو به غذا اضافه می‌شود تا سرعت حرکت غذا در معده را اندازه گیری کند.

درمان سندرم دامپینگ

سندرم دامپینگ زودرس در بیشتر موارد در طی مدت سه ماه خود به خود برطرف می‌شود. در این بین، احتمال زیادی وجود دارد که تغییرات رژیم غذایی علائم بروز یافته در شما را کاهش دهد. در غیر این صورت، پزشک معالج شما ممکن است برای کنترل علائم، داروها یا جراحی را توصیه کند.

درمان دارویی

اگر تغییر در رژیم غذایی علائم بروز یافته در شما را بهبود نبخشد، ممکن است پزشک معالج برای کنترل سندرم دامپینگ داروی اکتروتید (ساندواستاتین) را تجویز کند. این داروی ضد اسهال که با تزریق زیر پوست شما تجویز می‌شود، می‌تواند سرعت تخلیه غذا در روده را کاهش دهد. عوارض جانبی احتمالی این دارو شامل حالت تهوع، اسهال و مدفوع چرب (استئاتوره) است. همچنین لازم است که با پزشک معالج خود در مورد روش صحیح مصرف این دارو صحبت کنید.

عمل جراحی

اگر روش‌های قبلی به درمان سندرم دامپینگ کمکی نکرد، ممکن است جراحی توصیه شود. بسته به شرایط این بیماری در شما، روش‌های جراحی برای درمان سندرم دامپینگ ممکن است شامل بازسازی پیلور یا جراحی برای معکوس کردن روند جراحی بای پس معده باشد.

خودمراقبتی در درمان سندرم دامپینگ

درمان اصلی سندرم دامپینگ تغییر در رژیم غذایی شماست. در ادامه چند استراتژی رژیم غذایی را ارائه می‌دهیم که می‌تواند به شما در حفظ تغذیه خوب و به حداقل رساندن علائم سندرم دامپینگ کمک کند.

• وعده‌های غذایی کوچک‌تر بخورید: سعی کنید به جای سه وعده بزرگ‌تر 5 یا 6 وعده غذایی کوچک در روز دریافت نمایید.
• بعد از غذا دراز بکشید: سعی کنید پس از صرف غذا به مدت 30 دقیقه دراز بکشید.
• بیشتر مایعات خود را بین وعده‌های غذایی بنوشید: در ابتدا به مدت 30 تا 60 دقیقه قبل و بعد از غذا چیزی ننوشید.
• روزانه 6 تا 8 فنجان (1.4 تا 1.9 لیتر) مایعات بنوشید: در ابتدا دریافت مایعات همراه با وعده‌های غذایی را به 1/2 فنجان (118 میلی لیتر) محدود کنید
• رژیم غذایی خود را تغییر دهید: 1) پروتئین بیشتری از جمله گوشت، مرغ، کره بادام زمینی خامه‌ای و ماهی مصرف کنید، 2) دریافت کربوهیدرات‌های پیچیده مانند بلغور جو دوسر و سایر غذاهای سبوس دار سرشار از فیبر و غذاهای پر قند مانند آب نبات، شکر، شربت، نوشابه و آبمیوه را محدود کنید.
• قند طبیعی موجود در محصولات لبنی (لاکتوز) ممکن است علائم این بیماری را شما بدتر کند. برای این منظور در ابتدا مقادیر کم را امتحان کنید، یا اگر فکر می‌کنید دچار مشکل می‌شوید، آن‌ها را حذف کنید. همچنین ممکن است لازم باشد برای مشاوره بیشتر در مورد اینکه چه مواد غذایی دریافت کنید یا از دریافت چه مواد غذایی پرهیز کنید، به یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی مراجعه کنید.
• صمغ گوار و پکتین موجود در غذا یا مکمل‌ها می‌توانند جذب کربوهیدرات‌ها را در روده کوچک به تأخیر بیندازند.
• در مورد قطع کامل نوشیدن الکل با پزشک معالج خود مشورت کنید. اجتناب کامل از نوشیدن الکل و نوشیدنی‌های الکلی می‌تواند نقش مفیدی در کاهش علائم سندرم دامپینگ داشته باشد.

درمان جایگزین سندرم دامپینگ

برخی از افراد از مکمل‌هایی مانند پکتین و صمغ گوار برای غلیظ شدن محتویات گوارشی و کاهش سرعت پیشرفت آن از طریق روده استفاده می‌کنند. اگر تصمیم دارید از مکمل‌هایی استفاده کنید، در ابتدا باید با پزشک معالج خود در مورد عوارض جانبی بالقوه یا تداخلات مصرف این مکمل‌ها با سایر داروهایی که مصرف می‌کنید، مشورت نمایید.

بحث و نتیجه‌ گیری سندرم دامپینگ

سندرم دامپینگ پس از جراحی بای پس معده زمانی است که غذا مستقیماً از کیسه معده شما بدون هضم به روده کوچک شما ریخته می‌شود. دو نوع سندرم دامپینگ وجود دارد: زودرس و دیررس. در نوع اولیه 10 تا 30 دقیقه بعد از غذا اتفاق می‌افتد؛ اما نوع سندرم دامپینگ دیررس 1 تا 3 ساعت پس از صرف غذا اتفاق می‌افتد. هر کدام از این موارد علائم تا حدودی متفاوت دارند، مانند گرفتگی شکم، ضربان قلب سریع، احساس سبکی سر و اسهال.

درمان سندرم دامپینگ شامل درمان دارویی، عمل جراحی و تغییر در رژیم غذایی می‌باشد. معمولاً مهم‌ترین روش کنترل سندرم دامپینگ تغییر در رژیم غذایی می‌باشد و افراد بعد از اعمال جراحی لاغری با رعایت شرایط دوران نقاهت و رژیم غذایی متناسب با این زمان بتوانند بر سندرم دامپینگ فائق آیند.

معرفی جراح برتر برای انجام اعمال جراحی لاغری

یکی از شروط مهم در انجام جراحی چاقی خوب، انجام این روش جراحی توسط یک جراحی ماهر و با تجربه است. در این زمینه پیشنهاد ما دکتر علیرضا آذر پیکان از والاترین جراحان شهر تهران و حتی ایران را می‌باشد. این جراح پزشکی حاذق، کارا و دارنده بالاترین مدارک از بهترین دانشگاه‌ها می‌باشند. همچنین ایشان دارای کارنامه‌ای درخور در زمینه عمل لاغری و بیماری‌های گوارشی می‌باشد.

دکتر آذر پیکان فلوشیپ فوق تخصصی انکو سرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته، جراحی چاقی از دانشگاه تهران، رتبه برتر بورد تخصصی و نفر اول آزمون فلوشیپ جراحی سرطان می‌باشد. این جراح ماهر دارای قدرت بیانی عالی در ارائه مشاوره به مراجعه‌کنندگان و همچنین دارای خلقی پسندیده است. سابقه موفق این جراح شامل افزون از 3000 عمل جراحی با نتایجی درخور است. گوشه‌ای از رزومه و فعالیت‌های این جراح موارد زیر را در بر می‌گیرد:

• عضو انجمن جهانی جراحی چاقی (IFSO)
• عضو رسمی جامعه کلوپروکتولوژی اروپا (ESCP)
• فلوشیپ فوق تخصصی لاپاراسکوپی پیشرفته، کلورکتال و جراحی چاقی از دانشگاه شیراز
• فلوشیپ فوق تخصصی انکوسرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته
• رزیدنت برگزیده دانشگاه تهران در زمان گذراندن دوران تخصص
• سابقه بیش از ۳۰۰۰ جراحی موفق

 افراد مراجعه کننده می‌توانند برای کسب اطلاع از فعالیت‌های دکتر آذر پیکان از اینستاگرام دکتر آذر پیکان (drazarpeikan) دیدن فرمایند. به جز این موارد، افراد مراجعه‌کننده می‌توانند از تجربه افراد جراحی‌شده اطلاع حاصل کنند. این امر می‌تواند کمکی خوب برای برطرف کردن دغدغه‌های ذهنی افراد متقاضی این عمل باشد. مراجعه‌کنندگان برای ارتباط مستقیم با دکتر آذر پیکان می‌توانند از شماره‌های زیر استفاده کنند:

• ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۳
• ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۴
• ۰۹۱۲۰۵۷۱۳۳۵

آدرس مطب: تهران. سعادت آباد، بین چهار راه سرو بلوار شهرداری، خیابان ریاضی بخشایش، کلینیک بیمارستان عرفان
برای دیدن ویدیو جراحی چاقی دکتر آذرپیکان به این سایت مراجعه کنید