تلاش سایت تخصصی دکتر علیرضا آذر پیکان فلوشیپ فوق تخصصی انکو سرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته در این است که بتواند مقاله‌ای مفید در مورد رژیم غذایی بعد از عمل بای پس معده را تقدیم مخاطبان کند. عمل بای پس معده از محبوب‌ترین اعمال جراحی چاقی در سراسر دنیا می‌باشد. مکانیسم این عمل جراحی بر پایه تغییر آناتومی دستگاه گوارش می‌باشد. این عمل دارای نتایج پایدار و چشمگیری می‌باشد. اما احتمال روبرو شدن با عوارض و مخاطراتی هم وجود دارد. یکی از راه‌های کنترل عوارض بعد از عمل ، رعایت یک رژیم غذایی تعیین‌شده توسط پزشک جراح یا یک متخصص رژیم‌درمانی می‌باشد.
چاقی چیست و با چه رژیمی درمان می شود؟
چاقی از جمله بیماری‌های مزمنی است که از دیرباز همواره جمعیت عظیمی از انسان‌ها را درگیر خود کرده است. اهمیت بیماری چاقی در عوارض مستقیم آن شامل برهم خوردن ظاهر فرد، کاهش عزت و اعتمادبه‌نفس و محدود شدن تحرک و فعالیت‌های فرد و همچنین عوارض غیرمستقیم آن می‌باشد.
بیماری چاقی به خاطر اینکه پایه‌ای برای ابتلای فرد به دیگر بیماری‌های مزمن است، می‌تواند در درازمدت عوارض غیرمستقیم زیادی برای فرد مبتلا داشته باشد. این عوارض شامل بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمنی مانند بیماری‌های قلبی – عروقی، فشارخون، دیابت نوع 2، آپنه خواب، مشکلات مفاصل و… می‌باشد.
راه‌های درمان بیماری چاقی
اما به مانند هر بیماری دیگری، برای غلبه بر بیماری چاقی معمولاً راه‌های مختلفی را استفاده می‌کنند. از دیرباز برای غلبه بر چاقی از روش‌هایی رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی، گرفتن روزه و دارودرمانی ( در قدیم گیاه‌درمانی) استفاده می‌کردند. لازم به ذکر است که استفاده از هرکدام از روش‌های زیر محدودیت‌هایی را به همراه داشت.
مثلاً در رژیم غذایی یا گرفتن روزه استفاده درازمدت از این روش مشکلاتی را برای بیماران دارای زخم معده، بیماری‌های کلیوی یا بیماران دیابتی به همراه داشت. در کنار این مثلاً افزایش فعالیت بدنی و داشتن فعالیت‌های با شدت بالا برای گروه زیادی از بیماران قلبی – عروقی توصیه نمی‌شود. جدای از محدودیت‌ها، لزوماً نتایج حاصله از این روش‌های متعارف غلبه بر چاقی دائمی و پایدار نبوده و در صورت کنار گذاشتن روش درمانی، احتمال بالایی برای بازگشت وزن وجود دارد.
اعمال جراحی چاقی ابزاری مدرن در درمان چاقی
با توجه به مشکلات روش‌های متعارف غلبه بر چاقی و پیشرفت علم، پزشکان راه‌های مدرنی مانند اعمال جراحی چاقی را برای درمان بیماری چاقی به کار گرفتند. مکانیسم کلی این اعمال جراحی چاقی مبتنی بر تغییر آناتومی دستگاه گوارش و یا قرار دادن یک جسم خارجی در معده فرد جراحی‌شده بود. مشهورترین روش‌های جراحی چاقی شامل عمل اسلیو معده، عمل بای پس معده، عمل بیلیو پانکراس، تحریک اعصاب واگ، باندینگ معده، لیپوساکشن و پیکرتراشی می‌باشد.
اقدامات قبل از انجام عمل بای پس معده
قبل از انجام این روش جراحی باید فرد مراجعه‌کننده با یک پزشک جراح ماهر مشورت نماید. معمولاً هر عمل جراحی چاقی گروه هدفی دارد. افراد دارای چاقی شدید یا دارای بیماری‌های زمینه مزمن احتمالاً بالاتری برای ورود به این روش درمانی دارند.
بعد از انتخاب روش جراحی باید سلامت کلی فرد متقاضی عمل مورد تائید قرار گیرد. هدف از تائید کلی سلامتی این است که فرد فاقد بیماری‌هایی مانند بیماری‌های خونی یا سیستمیکی باشد که موفقیت عمل جراحی و همچنین سلامت فرد جراحی شونده ( طی عمل و حتی بعد از آن) را به مخاطره می‌اندازند. معمولاً پزشک جراح روش‌های مختلفی را برای تائید سلامتی به کار می‌گیرد. انجام معاینه جسمانی، گرفتن شرح‌حال و پرس‌وجو در مورد سابقه ابتلای فرد به بیماری مختلف و همچنین درخواست آزمایش‌های مختلف از جمله این راه هستند.
در گام بعدی برای آمادگی عمل جراحی معمولاً دستورالعمل‌هایی از جناب پزشک جراح به فرد متقاضی عمل منتقل می‌شود. معمولاً نیاز است که فرد متقاضی عمل بای پس معده برای کاهش وزن و تسهیل روند جراحی یک رژیم غذایی کاهنده وزن را رعایت کند. همچنین فرد متقاضی عمل مدتی قبل از انجام عمل، باید مطلقاً از مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی و استعمال سیگار ( قلیان و دیگر دخانیات) اجتناب نماید.
نحوه انجام عمل بای پس معده
با انجام اقدامات قبل از عمل جراحی، معمولاً یک روز قبل از فرایند جراحی، فرد را در بیمارستان (اعم از دولتی یا خصوصی) بستری می‌کنند. با تائید پزشک جراح فرایند عمل بای پس معده شروع می‌شود. نقطه آغاز استفاده از بیهوشی عمومی می‌باشد. بعدازاین مرحله عمل جراحی انجام می‌شود. در عمل جراحی بای پس معده، قسمت‌هایی از معده دور زده شده و در نهایت قسمت کوچک و فوقانی معده به قسمت تحتانی روده متصل می‌شود. انجام این فعل‌وانفعال، مستلزم استفاده از برش و همچنین بخیه‌های متعددی می‌شود. برای این منظور پزشک جراح می‌تواند روش‌هایی مانند عمل باز و یا عمل لاپاراسکوپی را استفاده کند. بعد از انجام عمل جراحی و ریکاوری فرد به مدت 1-2 روز در بیمارستان تحت نظر گرفته شده و سپس ترخیص می‌گردد.
مخاطرات و مراقبت های عمل بای پس معده
عمل بای پس معده هم مانند هر عمل جراحی می‌تواند با بروز عوارض بعد از عمل همراه شود. مواردی مانند تهوع، استفراغ، سرگیجه، افت فشارخون، ضعف و بی‌حالی، سندرم دامپینگ، عفونت، نشت، خونریزی، ریزش مو از این جمله‌اند. معمولاً برای کنترل این موارد انجام مراقبت‌های بعد از عمل توصیه می‌گردد. یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌تواند در کنترل عفونت، نشت، خونریزی و پیشگیری از انجام عمل مجدد مؤثر باشد، رعایت یک رژیم غذایی متعادل و توصیه‌شده توسط پزشک جراح یا متخصص رژیم‌درمانی می‌باشد.
رژیم غذایی بعد از عمل بای پس معده
همان‌طور که در بالاتر ذکر شد، رعایت یک رژیم غذایی مخصوص بعد از عمل بای پس می‌تواند هم از بروز مخاطرات بعد از عمل پیشگیری کرده و هم موجب کنترل آن‌ها شود.
اهداف دیگری که یک رژیم غذایی متعادل بعد از عمل بای پس معده می‌تواند پوشش دهد شامل موارد زیر می‌باشد:
- رعایت رژیم غذایی توصیه‌شده می‌تواند در رسیدن به هدف روش جراحی یعنی کاهش وزن چشمگیر و پیشگیری از وزن گیری مجدد نقش مهمی داشته باشد.
- مکانیسم رژیم غذایی برای رسیدن به موارد یادشده کاهش شدید حرکات دودی روده و پیشگیری از بروز کرامپ های شکمی، یبوست یا اسهال در فرد جراحی‌شده می‌باشد. این امر از باز شدن بخیه و پدیده‌هایی مانند عفونت، نشت، خونریزی و حتی نیاز به انجام عمل جراحی مکمل جلوگیری می‌کند.
- اجازه می‌دهد معده فرد جراحی‌شده بدون ایجاد کشش توسط غذایی که می‌خورید بهبود یابد.
- فرد جراحی‌شده را به خوردن مقادیر کمتری از مواد غذایی که معده کوچک او می‌تواند به راحتی و با خیال راحت هضم کند، عادت می‌دهد.
اما رژیم غذایی بعد از عمل بای پس معده معمولاً چه ویژگی هایی دارد؟
یک رژیم غذایی بای پس معده معمولاً از یک رویکرد مرحله‌به‌مرحله پیروی می‌کند تا به فرد جراحی‌شده کمک کند که بتواند دوباره خوردن غذاهای جامد را تجربه کند. اینکه فرد با چه شتابی می‌تواند از یک مرحله‌به‌مرحله بعد حرکت کند، بستگی به سرعت بهبودی بدن فرد و سازگاری با تغییر الگوی غذایی دارد. معمولاً فرد جراحی‌شده می‌توانید حدود سه ماه پس از جراحی شروع به خوردن غذاهای معمولی کنید.
رژیم غذایی بعد از عمل بای پس معده معمولاً در ابتدا دارای حالت مایع و در برگیرنده مقدار زیادی پروتئین و فاقد کربوهیدرات و مواد غذایی دارای فیبر می‌باشد. با بهبود تدریجی فرد جراحی‌شده و طی شدن دوران نقاهت کم‌کم رژیم غذایی فرد به طرف استفاده از غذاهای جامد و همچنین استفاده از گروه‌های مختلف غذایی می‌رود. در ادامه رژیم غذایی فرد جراحی‌شده بعد از عمل جراحی را با جزییات و ویژگی‌های آن مرور می‌کنیم.
نکات مهم در تغذیه بعد از عمل بای پس معده
در هر مرحله از رژیم غذایی بعد از عمل بای پس معده، باید مراقب باشید:
- برای جلوگیری از بروز پدیده دهیدراتاسیون یا همان کم آبی بدن، باید روزانه مقادیر کافی مایعات بنوشید.
- مایعات را زمان بین وعده‌های غذا بنوشید، نه همراه با غذا یا بعد از آن. برای این منظور حدود 30 دقیقه بعد از غذا صبر کنید و سپس مایع دلخواه خود را بنوشید. همچنین باید از 30 دقیقه قبل از غذا از نوشیدن مایعات خودداری نمایید.
- آهسته بخورید و بنوشید تا از بروز سندرم دامپینگ پیشگیری کنید. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که غذاها و مایعات به سرعت و در مقادیر بیشتر از حد معمول وارد روده کوچک فرد جراحی‌شده می‌شود و موجب بروز تهوع، استفراغ، سرگیجه، تعریق و اسهال می‌شود.
- روزانه از غذاهای بدون چربی و سرشار از پروتئین استفاده کنید.
- غذاها و نوشیدنی‌هایی را انتخاب کنید که مقادیر کمی چربی و قند داشته باشند.
- از مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی مطلقاً اجتناب نمایید.
- کافئین را محدود کنید. مصرف زیاد نوشیدنی‌های حاوی کافئین می‌تواند بروز کم آبی بدن در بدن را به همراه داشته باشد.
- مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی را روزانه طبق دستور پزشک خود مصرف نمایید.
- غذاها را قبل از قورت دادن به طور کامل بجوید
رژیم غذایی اولیه بعد از عمل بای پس معده
در ابتدای رژیم غذایی بعد از عمل جراحی، غذاهای به فرم مایع مجاز می‌باشند. این به این معنی است که در اولین روز یا روزهای بعد از عمل بای پس معده، فرد جراحی‌شده تنها باید مایعات غذایی شفاف را بنوشد. بعد از استفاده از مایعات شفاف فرد جراحی‌شده کم‌کم می‌تواند از دیگر مایعات به فرم زیر در رژیم غذایی خود بهره ببرد:
- آبگوشت: البته آبگوشت یادشده باید رقیق و دارای مقادیر کمی چربی باشد.
- آبمیوه بدون شیرینی
- چای یا قهوه بدون کافئین
- شیر (بدون چربی یا نهایتاً دارای 1 درصد چربی)
- ژلاتین یا بستنی بدون شکر.
غذاهای پوره شده
بعد از گذشت یک هفته از تجربه رژیم غذایی مایع، فرد جراحی‌شده می‌تواند غذاهای پوره شده ( البته پخته) را به برنامه غذایی خود اضافه کند. غذاها باید قوامی بین یک خمیر صاف تا یک مایع غلیظ را داشته باشند. این غذاها باید فاقد تکه‌های غذایی جامد باشند. فرد جراحی‌شده می‌تواند روزانه بین سه تا شش وعده غذایی کوچک را میل نماید. هر وعده غذایی پوره شده باید شامل 4 تا 6 قاشق غذاخوری غذا باشد. همچنین برای پیشگیری از بروز مشکلات متعاقب غذا خوردن، هر وعده غذایی باید حدود 30 دقیقه طول بکشد.
همچنین فرد جراحی شده باید غذاهایی را به رژیم غذایی خود بیفزاید که به خوبی پوره شده باشند، این غذاها موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- گوشت چرخ کرده بدون چربی، مرغ یا ماهی
- پنیر کاتیج
- تخم‌مرغ نرم
- غلات پخته‌شده
- میوه‌های نرم و سبزی‌های پخته‌شده
- سوپ دارای خامه صاف‌شده
جدای از موارد یادشده باید برای ایجاد یک غذای پوره‌ای شکل، غذاهای جامد با یک مایع مخلوط شوند، این مایعات می‌توانند موارد زیر باشند:
- آب
- شیر بدون چربی
- آبمیوه البته بدون شکر اضافه‌شده
- آبگوشت که باید رقیق و دارای مقادیر خیلی کم چربی باشد.
غذاهای نرم
پس از گذشت چند هفته از مصرف غذاهای پوره شده و با تائید پزشک یا یک متخصص رژیم‌درمانی، فرد جراحی‌شده می‌تواند از مصرف غذاهای نرم لذت ببرد. البته غذاهای نرم باید در اندازه‌ای کوچک، ترد و به راحتی قابل‌خوردن باشند. فرد جراحی‌شده می‌تواند سه تا پنج وعده غذایی کوچک در روز مصرف نماید. هر وعده غذایی باید شامل یک سوم تا یک دوم فنجان غذا باشد. همچنین لازم است که فرد قبل از قورت دادن هر لقمه تا زمانی که غذا به حالت پوره درآید، آن را بجود.
غذاهای نرم شامل موارد زیر می‌باشند:
- گوشت بدون چربی چرخ شده یا مرغ
- ماهی فلس دار
- تخم‌مرغ
- پنیر کاتیج
- غلات پخته یا خشک‌شده
- برنج
- میوه تازه کمپوت شده یا نرم که باید بدون دانه یا پوست باشد.
- سبزی‌های پخته‌شده که البته باید بدون پوست یا سبوس باشند.
غذاهای جامد و سفت
بعد از گذشت تقریباً هشت هفته، می‌توان به تدریج شروع به خوردن غذاهای جامد و سفت‌تر کرد. آغاز این مرحله می‌تواند با خوردن سه وعده غذایی همراه باشد. هر وعده غذایی معمولاً شامل یک تا یک و نیم فنجان غذا می‌باشد. به یاد داشته باشید که هنگام تغذیه باید قبل از احساس سیری کامل، غذا خوردن را متوقف کرد. ا توجه به اینکه فرد جراحی چقدر غذای جامد را تحمل می‌کند، ممکن است تعداد وعده‌های غذایی و مقدار غذایی در هر وعده تغییر یابد. در طی دوران نقاهت، برای پایش رژیم غذایی فرد جراحی‌شده باید با متخصص تغذیه یا پزشک جراح مشورت نماید. همچنین فرد جراحی باید غذاهای جدید را یکی یکی امتحان نماید. احتمال دارد مصرف بعضی مواد غذایی موجب بروز درد، حالت تهوع یا استفراغ بعد از عمل بای پس معده شوند.
غذاهایی که می‌تواند موجب بروز عوارضی در رژیم غذایی بعد از عمل شوند، موارد زیر را در بر می گیرند:
- انواع نان
- نوشیدنی‌های گازدار
- سبزی‌های خام
- سبزی‌های دارای مقادیر زیاد فیبر پخته‌شده مانند کرفس، کلم بروکلی، ذرت یا کلم
- گوشت‌های سفت یا گوشت‌های همراه با نرمه استخوان
- گوشت قرمز
- غذاهای سرخ‌شده
- غذاهای دارای مقادیر زیادی چاشنی یا چاشنی تند
- آجیل و دانه‌ها
- ذرت بو داده
با گذشت زمان، ممکن است فرد بتواند برخی از این غذاها را با دستور پزشک خود دوباره مصرف نماید.
بحث و نتیجه گیری رژیم غذایی بعد از عمل بای پس معده
عمل بای پس معده از بهترین عمل‌های جراحی برای غلبه بر بیماری چاقی می‌باشد. این عمل جراحی هم به مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است با عوارض و مخاطراتی همراه شود. یکی از راه‌های کنترل یا پیشگیری از بروز عوارضی مانند نشت، خونریزی، عفونت که بعد از عمل جراحی رخ می‌دهد، رعایت یک رژیم غذایی ویژه است. همچنین بهره‌گیری از یک رژیم غذایی نگه‌دارنده چندماهه در رسیدن به اهداف عمل کاهش وزن چشمگیر و پایایی نتایج عمل نقش مهمی را بر عهده دارد.
این رژیم غذایی معمولاً توسط پزشک جراح یا یک متخصص رژیم‌درمانی تجویز می‌گردد. پایه اصلی این رژیم استفاده از مواد غذایی مایع برای کاهش فشار بر معده می‌باشد. با طی شدن دوران نقاهت و بهبودی فرد جراحی‌شده، کم‌کم گروه‌های مختلف مواد غذایی به این رژیم غذایی اضافه می‌شوند. در نهایت با تائید پزشک فرد می‌تواند غذاهای جامد را نیز استفاده کند.
معرفی جراح برتر برای انجام عمل بای پس معده
یکی از شروط مهم در انجام عمل بای پس خوب، انجام این روش جراحی توسط یک جراحی ماهر و با تجربه است. در این زمینه پیشنهاد ما دکتر علیرضا آذر پیکان از والاترین جراحان شهر تهران و حتی ایران را می‌باشد. جراح چاقی پزشکی حاذق، کارا و دارنده بالاترین مدارک از بهترین دانشگاه‌ها می‌باشند. همچنین ایشان دارای کارنامه‌ای درخور در زمینه اعمال جراحی لاغری و بیماری‌های گوارشی می‌باشد. دکتر آذر پیکان فلوشیپ فوق تخصصی انکو سرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته، جراحی چاقی از دانشگاه تهران، رتبه برتر بورد تخصصی و نفر اول آزمون فلوشیپ جراحی سرطان می‌باشد. این جراح ماهر دارای قدرت بیانی عالی در ارائه مشاوره به مراجعه‌کنندگان و همچنین دارای خلقی پسندیده است. سابقه موفق این جراح شامل افزون از 3000 عمل جراحی با نتایجی درخور است. گوشه‌ای از رزومه و فعالیت‌های این جراح موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- عضو انجمن جهانی جراحی چاقی (IFSO)
- عضو رسمی جامعه کلوپروکتولوژی اروپا (ESCP)
- فلوشیپ فوق تخصصی لاپاراسکوپی پیشرفته، کلورکتال و جراحی چاقی از دانشگاه شیراز
- فلوشیپ فوق تخصصی انکوسرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته
- رزیدنت برگزیده دانشگاه تهران در زمان گذراندن دوران تخصص
- سابقه بیش از ۳۰۰۰ جراحی موفق
افراد مراجعه کننده می‌توانند برای کسب اطلاع از فعالیت‌های دکتر آذر پیکان از اینستاگرام دکتر آذر پیکان (drazarpeikan) دیدن فرمایند. به‌جز این موارد، افراد مراجعه‌کننده می‌توانند از تجربه افراد جراحی‌شده اطلاع حاصل کنند. این امر می‌تواند کمکی خوب برای برطرف کردن دغدغه‌های ذهنی افراد متقاضی این عمل باشد. مراجعه‌کنندگان برای ارتباط مستقیم با دکتر آذر پیکان می‌توانند از شماره‌های زیر استفاده کنند:
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۳
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۴
- ۰۹۱۲۰۵۷۱۳۳۵
آدرس مطب: تهران. سعادت آباد، بین چهار راه سرو بلوار شهرداری، خیابان ریاضی بخشایش، کلینیک بیمارستان عرفان
برای دیدن ویدیو جراحی چاقی دکتر آذرپیکان به این سایت مراجعه کنید
