پرخوری عصبی چیست؟ علت و 4 مورد از سریع ترین راههای درمان
تلاش نویسندگان سایت دکتر علیرضا آذر پیکان متخصص جراحی لاغری و انکو سرجری در این است که مقاله‌ای جامع در مورد بیماری پرخوری عصبی (بولیمیا) تقدیم مخاطبان خود کند. بولیمیا یا پرخوری عصبی در کنار آنورکسیا و پیکا بیماری‌هایی‌اند که در ارتباط با تغذیه و مواد غذایی می‌باشند. این بیماری‌ها هم به خاطر تغییر رفتار فرد و هم مشکلاتی که ایجاد می‌کنند دارای اهمیت فراوانی هستند لذا برای غلبه بر این اختلالات هم از جنبه تغذیه‌ای و هم روانی این اختلالات را مورد ارزیابی قرار داد.
پرخوری عصبی چیست؟
بولیمیای عصبی که معمولاً پرخوری عصبی نامیده می‌شود، یک اختلال تغذیه‌ای مهم است که به‌طور بالقوه می‌تواند تهدیدی برای زندگی افراد مختلف باشد. افراد مبتلا به بولیمیا احتمال دارد که به‌طور مخفیانه پرخوری کنند که شامل خوردن مقادیر زیادی غذا با از دست دادن کنترل بر نحوه غذا خوردن و سپس پاک‌سازی و دفع سریع این غذاها از بدن با ایجاد تهوع و استفراغ می‌باشد که از طریق آن تلاش می‌کنند که کالری اضافی ورودی به بدن خود را به روشی ناسالم از بین ببرند.
همان‌طور که در بالاتر مختصراً اشاره شد افراد دچار این اختلال، برای خلاص شدن از شر کالری و جلوگیری از افزایش وزن، ممکن است از روش‌های مختلفی استفاده کنند. به‌عنوان مثال، ممکن است به‌طور منظم باعث بروز حالت تهوع و استفراغ در خود شده یا از ملین‌ها، مکمل‌های دارویی برای کاهش وزن، دیورتیک ها یا تنقیه پس از پرخوری یا حتی از راههای دیگری برای خلاص شدن از شر کالری و جلوگیری از افزایش وزن مانند روزه گرفتن، رژیم غذایی سخت یا ورزش زیاد استفاده کنند.
اگر به پرخوری عصبی مبتلا هستید، احتمالاً دچار مشکلاتی در مورد وزن و فرم بدن خود بوده و احتمال دارد که خودتان را به خاطر نقص‌های ظاهری خود به‌شدت مورد سرزنش قرار دهید. کنترل و غلبه بر پرخوری عصبی به جز غذا و تغذیه به جنبه‌های روحی و عصبی مربوط می‌شود. درمان مؤثر این اختلال می‌تواند به افراد کمک کند احساس بهتری نسبت به خودشان داشته باشند، الگوهای غذایی سالم‌تری را انتخاب کرده و عوارض جدی ناشی از این اختلال را برطرف کنند.
تشخیص و تفاوت پرخوری عصبی با دیگر اختلالات تغذیه
پرخوری عصبی دارای تفاوت‌های زیادی با دیگر اختلالات تغذیه‌ای مانند پراشتهایی عصبی، آنورکسیا و پیکا می‌باشد که در ادامه بررسی می‌گردد:
تفاوت اختلال پرخوری و پراشتهایی عصبی در چیست؟
این دو اختلال تغذیه‌ای شباهت‌های زیادی با هم دارند. در هر دو اختلال پرخوری رخ می‌دهد و زمینه بروز آن هم مشکلات روحی و روانی یا استرس‌های وارده بر فرد می‌باشد. از این رو پرخوری و تغذیه می‌تواند راهی بر غلبه بر این مشکلات روانی باشد.
اما تفاوت این دو اختلال در شدت و بروز آن می‌باشد. در پراشتهایی ممکن است این اختلال گذرا بوده و حتی نحوه خوردن غذا (از نظر تغذیه تند یا معمولی) عادی باشد ولی در پرخوری عصبی معمولاً خوردن غذا روندی غیرقابل‌کنترل داشته و این اختلال با ایجاد مشکلات ذهنی و عذاب وجدان بعد از پرخوری همراه می‌شود. از این فرد برای محو مشکلات ناشی از پرخوری دست به روش‌های مختلفی برای محو غذای وارده به بدن مانند ایجاد استفراغ، رژیم غذایی شدید و فعالیت بدنی خیلی بالا می‌زند.
مشکل پرخوری عصبی این است که اولاً لزوماً مشکل و اختلالی گذرا نیست و ثانیاً به جز ورودی کالری زیاد به بدن و ایجاد اضافه وزن و چاقی، خوردن پرشتاب و کنترل نشده و همچنین به کارگیری راههای اشتباه برای محو غذای ورودی می‌تواند زمینه را برای ابتلای فرد به بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های گوارشی مهیا سازد.
مقایسه پرخوری عصبی با آنورکسیا
پرخوری عصبی تفاوت زیادی با آنورکسیا و کم‌اشتهایی و کاهش چشمگیر میزان تغذیه دارد.در پرخوری عصبی به خاطر مسائل روحی تغذیه زیاد و غیرقابل‌کنترل و در ترکیب با رفتارهای غلط برای از بین بردن کالری ورودی است.
در آنورکسیا یا بی‌اشتهایی عصبی فرد از ظاهر خود رضایت نداشته و برای کاهش وزن و ایجاد تناسب‌اندام به طرف مصرف کم مواد غذایی و تحمل گرسنگی می‌رود. گاهی علی رغم لاغری مفرط فرد همچنان دچار این مشکل است و همین امر می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌های مختلف در فرد مبتلا به این اختلال شود.
علائم پرخوری عصبی
علائم و نشانه‌های پرخوری عصبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درگیر بودن با شکل بدن و وزن و نارضایتی از آن
- ترس شدید از افزایش وزن
- خوردن مکرر مقادیر زیاد غذا در یک محدوده زمانی
- احساس از دست دادن کنترل در طول پرخوری مانند اینکه نمی‌توانید غذا خوردن را متوقف کنید یا نمی‌توانید آنچه می‌خورید را کنترل کنید.
- مجبور کردن خود به استفراغ یا فعالیت‌های بدنی بیش از حد برای پیشگیری از افزایش وزن پس از پرخوری
- استفاده از ملین‌ها، دیورتیک ها یا انجام تنقیه بعد از غذا
- روزه گرفتن، محدود کردن کالری یا پرهیز از برخی غذاها بین پرخوری
- استفاده بیش از حد از مکمل‌های غذایی یا محصولات گیاهی برای کاهش وزن
- شدت بولیمیا بر اساس تعداد دفعاتی که در هفته پاک‌سازی می‌کنید، معمولاً حداقل یک‌بار در هفته به مدت حداقل سه ماه تعیین می‌شود.
علائم پرخوری عصبی در کودکان و نوجوانان
این علائم هم مشابه علائمی است که در بالاتر ذکر شد و تفاوت چندانی ندارد.
پرخوری عصبی در بارداری
این اختلال می‌تواند به علت تغییرات هورمونی و نیازهای تغذیه‌ای مادر باردار رخ دهد. برای پیشگیری از بروز مشکلات متعاقب این اختلال نیاز است که فرد باردار با یک پزشک متخصص یا رژیم درمان مشورت نماید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم بولیمیا دارید، باید در اولین زمان ممکن به دنبال مشورت رفتن از متخصصین در این زمینه باشید. اگر پرخوری عصبی درمان نشود، می‌تواند به شدت بر سلامت افراد تأثیر بگذارد.
از این فرد مبتلا به این اختلال باید، در مورد علائم و احساسات خود با پزشک معالج یا یک متخصص سلامت روان صحبت کند. اگر فرد تمایلی به درمان ندارد، بهتر است در این مورد با اطرافیان اعم از دوستان یا اعضای خانواده، معلم یا شخص دیگری که به او اعتماد دارد، گفتگو نماید. این فرد می‌تواند به افراد مبتلا در برداشتن اولین گام‌ها برای درمان موفق پرخوری عصبی کمک کنند.
کمک به یکی از افراد مبتلا به علائم بولیمیا
اگر فکر می‌کنید ممکن است در اطرافیان خود فردی با علائم پرخوری عصبی داشته باشد، در مورد نگرانی خود با این فرد گفتگویی آزاد و صادقانه داشته باشید. شما نمی‌توانید کسی را مجبور کنید که به دنبال درمان این اختلال باشد، اما می‌توانید او را انجام این عمل تشویق و حمایت کنید.
از آنجایی که اکثر افراد مبتلا به پرخوری عصبی معمولاً وزن طبیعی داشته یا کمی اضافه وزن دارند، ممکن است برای دیگران مشخص نباشد که دچار این اختلال هستند. مشخصه‌های رفتاری این اختلال که خانواده و دوستان ممکن است با آن متوجه ابتلای فرد به پرخوری عصبی شوند شامل موارد زیر می‌باشد:
- نگران یا شکایت مداوم از چاقی یا اضافه وزن
- داشتن تصویر بدنی اغراق شده و بیش از حد منفی
- خوردن مکرر مقادیر غیرعادی زیاد غذا در یک بازه زمانی کوتاه، به ویژه غذاهایی که فرد معمولاً از آن‌ها پرهیز کرده و میلی به خوردنشان ندارد.
- رژیم غذایی سخت یا روزه گرفتن بعد از پرخوری
- عدم تمایل به غذا خوردن در جمع یا جلوی دیگران
- دستشویی رفتن بلافاصله بعد از غذا خوردن، در طول وعده‌های غذایی یا برای مدت طولانی
- ورزش یا فعالیت بدنی بیش از حد
- وجود زخم، جای زخم یا پینه روی بند انگشت یا دست
- داشتن دندان و لثه آسیب دیده
- تغییر وزن
- تورم در دست و پا
- تورم صورت و گونه در اثر بزرگ شدن غدد
علت پرخوری عصبی
علت دقیق پرخوری عصبی ناشناخته است. عوامل زیادی می‌توانند در بروز اختلالات تغذیه‌ای نقش داشته باشند، از جمله عواملی مانند ژنتیک، نحوه زیست افراد، سلامت عاطفی، انتظارات اجتماعی و دیگر موارد.
عوامل خطر در ابتلای به پرخوری عصبی
دختران و زنان بیشتر از پسران و مردان به پرخوری عصبی مبتلا می‌شوند. پرخوری عصبی بیشتر در اواخر دوران نوجوانی یا اوایل بزرگ‌سالی شروع می‌شود.
عواملی که خطر ابتلا به بولیمیا را افزایش می‌دهند می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- زیست شناسی: افراد دارای بستگان درجه یک (خواهر و برادر، والدین یا فرزندان) مبتلا به اختلالات تغذیه‌ای ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به این اختلالات باشند. این امر می‌تواند نشان‌دهنده یک ارتباط ژنتیکی احتمالی باشد. همچنین داشتن اضافه وزن در دوران کودکی یا نوجوانی ممکن است این خطر را افزایش دهد.
- مسائل روانی و عاطفی: مشکلات روانی و عاطفی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی یا اختلالات مربوط به مصرف مواد مخدر ارتباط تنگاتنگی با اختلالات خوردن دارند. افراد مبتلا به بولیمیا ممکن است نسبت به خود احساس منفی داشته باشند. در برخی موارد، رویدادهای آسیب زا و استرس محیطی ممکن است عوامل مؤثر باشند.
- رژیم گرفتن: افرادی که رژیم غذایی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات تغذیه‌ای هستند. بسیاری از افراد مبتلا به بولیمیا به شدت کالری ورودی به بدن خود را بین دوره‌های پرخوری محدود می‌کنند که همین امر ممکن است باعث بروز دوباره پرخوری و سپس پاک‌سازی شود. سایر محرک‌های پرخوری می‌تواند شامل استرس، تصویر نامناسب از خود، غذا و بی‌حوصلگی باشد.
مخاطرات ناشی از پرخوری عصبی
پرخوری عصبی ممکن است باعث عوارض جدی و حتی تهدیدکننده برای زندگی فرد مبتلا شود. عوارض احتمالی این اختلال شامل موارد زیر می‌باشد:
پرخوری عصبی و عوارض روحی، روانی و اجتماعی آن
این امر شامل موارد زیر می‌باشد:
- عزت نفس منفی و مشکلات در روابط و عملکرد اجتماعی
- اضطراب، افسردگی، اختلالات شخصیت یا اختلال دوقطبی
- گرایش به الکل و نوشیدنی‌های الکلی یا مواد مخدر
- آسیب به خود، افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی
پرخوری عصبی و عوارض جسمانی آن
پرخوری عصبی می‌تواند مخاطرات جسمی زیر را در پی داشته باشد:
- کم‌آبی بدن که می‌تواند منجر به مشکلات عمده پزشکی مانند نارسایی کلیه شود
- مشکلات قلبی، مانند ضربان قلب نامنظم یا نارسایی قلبی
- پوسیدگی شدید دندان و بیماری لثه
- عدم وجود یا نامنظم بودن قاعدگی در زنان
- بروز مشکلات گوارشی در فرد مبتلا
تأثیرات پرخوری عصبی بر وزن و فیزیکی
این اختلال می‌تواند بر وزن و فیزیک افراد هم تأثیر مخربی بگذارد:
- این اختلال می‌تواند موجب بروز بیماری چاقی و اضافه وزن شود.
- این اختلال می‌تواند موجب بروز عدم تناسب در افراد مبتلا به این اختلال تغذیه‌ای شود.
تشخیص پرخوری عصبی
اگر پزشک معالج شما مشکوک به بولیمیا باشد، معمولاً موارد زیر را انجام می‌دهد:
- در مورد عادات غذایی، روش‌های کاهش وزن و علائم فیزیکی با شما صحبت کند.
- یک معاینه فیزیکی انجام دهد.
- آزمایش خون و ادرار را درخواست دهد.
- درخواست آزمایشی می‌کند که بتواند مشکلات قلب شما را شناسایی کند (نوار قلب یا همان الکتروکاردیوگرام)
- احتمال دارد که یک ارزیابی روان‌شناختی، از جمله بحث در مورد نگرش خود نسبت به بدن و وزن با بهره گرفتن از معیارهای ذکر شده روانی این اختلال در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) انجام دهد.
- پزشک معالج شما همچنین ممکن است آزمایش‌های اضافی را برای کمک به تشخیص دقیق، رد دلایل پزشکی برای تغییرات وزن و بررسی هرگونه عوارض مرتبط درخواست کند.
درمان پرخوری عصبی
هنگامی که افراد مبتلا به پرخوری عصبی باشند، ممکن است به چندین نوع درمان نیاز داشته باشند. درمان بولیمیا به طور کلی شامل یک رویکرد تیمی است که شامل افراد مبتلا، خانواده آن‌ها، پزشک معالج، یک متخصص سلامت روان و یک متخصص تغذیه با تجربه در درمان اختلالات تغذیه‌ای می‌باشد. در ادامه روش‌های مختلف درمان پرخوری عصبی را بررسی می‌کنیم:
1) روان درمانی و نقش آن در کنترل پرخوری عصبی
روان درمانی که همچنین به عنوان گفتگو درمانی یا مشاوره روان‌شناختی شناخته می‌شود، شامل بحث در مورد پرخوری عصبی و مسائل مرتبط با آن با یک متخصص سلامت روان است. شواهد نشان می‌دهد که روان‌درمانی به بهبود علائم ناشی از اختلال بولیمیا کمک شایانی می‌کند و می‌تواند خود شامل روش‌های زیر باشد:
- درمان شناختی رفتاری به شما کمک می‌کند تا الگوهای غذایی خود را عادی کنید و باورها و رفتارهای ناسالم و منفی را شناسایی کرده و آن‌ها را با باورهای سالم و مثبت جایگزین کنید.
- درمان مبتنی بر خانواده برای کمک به والدین برای مداخله برای جلوگیری از رفتارهای غذایی ناسالم نوجوان خود، کمک به نوجوان برای به دست آوردن کنترل مجدد بر غذا خوردن خود و کمک به خانواده برای مقابله با مشکلاتی که پرخوری عصبی می‌تواند بر رشد نوجوان و خانواده داشته باشد.
- روان‌درمانی بین فردی که به مشکلات در روابط نزدیک شما می‌پردازد و به بهبود مهارت‌های ارتباطی و حل مسئله شما کمک می‌کند.
2) درمان دارویی پرخوری عصبی
داروهای ضد افسردگی در صورت استفاده همراه با روان‌درمانی ممکن است به کاهش علائم بولیمیا کمک کنند. تنها داروی ضد افسردگی که به طور خاص توسط سازمان غذا و دارو برای درمان بولیمیا تائید شده است، فلوکستین (پروزاک) می‌باشد که نوعی مهارکننده انتخابی باز جذب سروتونین (SSRI) است. این دارو حتی اگر افسرده نباشید ممکن است به شما کمک کند.
3) راهکارهای تغذیه‌ای برای مقابله با پرخوری عصبی
متخصصان تغذیه می‌توانند یک برنامه غذایی طراحی کنند تا به افراد مبتلا به این اختلال در دستیابی به عادات غذایی سالم برای جلوگیری از بروز گرسنگی و هوس افراط گونه در تغذیه و ایجاد روندی خوب در تغذیه کمک کند. خوردن منظم و محدود نکردن مصرف غذا در غلبه بر پرخوری عصبی مهم است.
4) دیگر راهکارها برای مقابله با پرخوری عصبی
پرخوری عصبی معمولاً خارج از بیمارستان قابل درمان است؛ اما اگر علائم شدید و با عوارض جدی برای سلامتی همراه باشد، ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشید. در برخی از برنامه‌های اختلال تغذیه‌ای ممکن است به جای بستری شدن در بیمارستان، درمان روزانه به فرد مبتلا ارائه شود.
سریع ترین راه درمان پرخوری عصبی
با توجه به شدت و علائم بولیمیا هرکدام از راههای زیر می‌تواند شتاب بالایی در درمان ای اختلال تغذیه‌ای داشته باشد. گاهی اوقات یک روش درمانی منفرد کافی نبوده و نیاز است برای کنترل پرخوری عصبی از ترکیب چند روش درمانی استفاده شود. این روش میزان موفقیت و سرعت درمان را نیز بالا خواهد برد.
بحث و نتیجه گیری پرخوری عصبی
پرخوری عصبی از جمله اختلالات تغذیه‌ای است که در افراد مختلف بروز پیدا می‌کند. علائم این اختلال شامل تغذیه غیر قابل کنترل، ایجاد عذاب وجدان و تلاش زیاد برای دفع کالری ورودی می‌باشد. معمولاً برای غلبه بر این اختلال نیاز به بهره‌گیری از ترکیبی از روش‌های درمانی مانند تغذیه‌درمانی، روان‌درمانی، دارو درمانی و … می‌باشد.
معرفی جراح برتر برای انجام اعمال جراحی چاقی
یکی از شروط مهم در انجام موفق اعمال جراحی چاقی موفق، انجام این جراحی‌های چاقی توسط یک جراحی ماهر و با تجربه است. در این زمینه پیشنهاد ما دکتر علیرضا آذر پیکان از والاترین جراحان شهر تهران و حتی ایران را می‌باشد. این جراح پزشکی حاذق، کارا و دارنده بالاترین مدارک از بهترین دانشگاه‌ها می‌باشند. همچنین ایشان دارای کارنامه‌ای درخور در زمینه عمل لاغری و بیماری های گوارشی می‌باشد.
دکتر آذر پیکان فلوشیپ فوق تخصصی انکو سرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته، جراحی چاقی از دانشگاه تهران، رتبه برتر بورد تخصصی و نفر اول آزمون فلوشیپ جراحی سرطان می‌باشد. این جراح ماهر دارای قدرت بیانی عالی در ارائه مشاوره به مراجعه‌کنندگان و همچنین دارای خلقی پسندیده است. سابقه موفق این جراح شامل افزون از 3000 عمل جراحی با نتایجی درخور است. گوشه‌ای از رزومه و فعالیت‌های این جراح موارد زیر را در بر می‌گیرد:
- عضو انجمن جهانی جراحی چاقی (IFSO)
- عضو رسمی جامعه کلوپروکتولوژی اروپا (ESCP)
- فلوشیپ فوق تخصصی لاپاراسکوپی پیشرفته، کلورکتال و جراحی چاقی از دانشگاه شیراز
- فلوشیپ فوق تخصصی انکوسرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته
- رزیدنت برگزیده دانشگاه تهران در زمان گذراندن دوران تخصص
- سابقه بیش از ۳۰۰۰ جراحی موفق
افراد مراجعه کننده می‌توانند برای کسب اطلاع از فعالیت‌های دکتر آذر پیکان از اینستاگرام دکتر آذر پیکان (drazarpeikan) دیدن فرمایند. به جز این موارد، افراد مراجعه‌کننده می‌توانند از تجربه افراد جراحی‌شده اطلاع حاصل کنند. این امر می‌تواند کمکی خوب برای برطرف کردن دغدغه‌های ذهنی افراد متقاضی این عمل باشد. مراجعه‌کنندگان برای ارتباط مستقیم با دکتر آذر پیکان می‌توانند از شماره‌های زیر استفاده کنند:
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۳
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۴
- ۰۹۱۲۰۵۷۱۳۳۵
آدرس مطب: تهران. سعادت آباد، بین چهار راه سرو بلوار شهرداری، خیابان ریاضی بخشایش، کلینیک بیمارستان عرفان
برای دیدن ویدیو جراحی چاقی دکتر آذرپیکان به این سایت مراجعه کنید
