روش‌های نوین درمان چاقی از مواردی است که سال‌ها است موضوع پژوهش دانشمندان پزشکی شده است. امروزه بیماری چاقی و اضافه وزن موجب بروز مشکلات عدیده‌ای در افراد مختلف می‌شود. راه‌های مختلفی برای کنترل و درمان بیماری چاقی وجود دارد. راه‌هایی که می‌توانند کوتاه‌مدت یا بلند مدت باشند. همچنین روش‌های کاهش وزن می‌توانند غیر تهاجمی یا تهاجمی (جراحی) باشند. پیشرفت علم موجب شده که موجب شده میل به داشتن بهترین و در عین حال سریع و کم عوارض ترین روش در افراد متقاضی کاهش وزن ایجاد شود. در این مقاله تلاش خواهیم کرد که به روش‌های مختلف درمان بیماری چاقی بپردازیم.
1) بیماری چاقی چیست؟
چاقی مجموعه‌ای از مشکلات است که در آن بدن دارای مقادیر بیش از حدی از چربی می‌شود. چاقی بیماری نیست که فقط محدود به جنبه‌های زیبایی و ظاهری فرد مبتلا باشد. این بیماری یک مشکل پزشکی است که موجب بالا رفتن خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها و مشکلات می‌شود. این بیماری‌ها شامل بیماری‌های قلبی، دیابت، فشار خون بالا و برخی سرطان‌ها می‌باشند.
دلایل متعددی وجود دارد که چرا برخی افراد در کاهش وزن دچار مشکل می‌شوند. معمولاً چاقی برآیندی از فاکتورهای ارثی، فیزیولوژیکی و محیطی در کنار نداشتن رژیم غذایی متعادل، فعالیت بدنی و انتخاب‌های اشتباه ورزشی است. خوشبختانه حتی کمی کاهش وزن هم می‌تواند شدت بیماری‌های مرتبط با چاقی را بهبود بخشیده یا از بروز این بیماری‌ها پیشگیری کند. رژیم غذایی سالم‌تر، افزایش فعالیت بدنی و تغییرات رفتاری می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. داروهای تجویزی و روش‌های کاهش وزن گزینه‌های اضافی برای درمان چاقی هستند.
2) علائم بیماری چاقی
شاخص توده بدنی (BMI) اغلب برای تشخیص چاقی کاربرد دارد. برای محاسبه BMI، باید وزن را بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر تقسیم کنید. وقتی این عدد حاصل شد چند حالت مختلف به وجود می‌آید:
1) عدد زیر 20 باشد: کم‌وزنی
2) عدد حاصله 20 الی 25 باشد: وزن طبیعی
3) عدد به دست آمده 25 الی 29.9 باشد: اضافه وزن
4) 30.0 و بالاتر: چاقی
در بیشتر افراد، BMI تخمین معقولی از چربی بدن ارائه می‌دهد. با این حال، BMI به‌طور مستقیم چربی بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند، بنابراین برخی از افراد، مانند ورزشکاران عضلانی، ممکن است BMI در حد چاقی داشته باشند، ولی در کنار آن چربی اضافی در بدن خود نداشته باشند. بسیاری از پزشکان برای کمک به تصمیم‌گیری در مورد درمان چاقی، دور کمر افراد مراجعه‌کننده را اندازه‌گیری می‌کنند. چاقی در مردان با دور کمر بیش از 40 اینچ (102 سانتیمتر) و در زنان با اندازه دور کمر بیش از 35 اینچ (89 سانتیمتر) وجود دارد.
3) تشخیص بیماری چاقی
برای تشخیص بیماری چاقی، پزشک معمولاً معاینه فیزیکی انجام می‌دهد . همچنین در کنار معاینه آزمایش‌هایی را نیز درخواست می‌کند. جمع آوری این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی چاقی را انتخاب کند. این آزمایش و روش‌های تشخیصی به‌طور کلی عبارت‌اند از:
سابقه پزشکی فرد مراجعه‌کننده
این مورد شامل تاریخچه کاهش یا افزایش وزن، تاریخچه تلاش‌هایی کاهش وزن، فعالیت بدنی و عادات ورزشی، الگوهای تغذیه و کنترل اشتها، سایر مشکلاتی که داشته‌اید، داروها، سطح استرس و سایر مشکلات مربوط به سلامتی فرد را بررسی می‌کند. پزشک همچنین ممکن است سابقه سلامتی خانواده فرد را بررسی کند تا ببیند آیا ممکن است مستعد ابتلا به برخی بیماری‌ها باشد یا خیر.
معاینه فیزیکی عمومی
این مورد شامل اندازه‌گیری قد و همچنین بررسی علائم حیاتی مانند ضربان قلب، فشار خون و درجه حرارت و گوش دادن به صدای قلب و ریه‌های فرد و معاینه شکم می‌شود.
محاسبه BMI
معمولاً پزشک شاخص توده بدنی (BMI) فرد را می‌سنجد. BMI 30 یا بالاتر به عنوان چاقی در نظر گرفته می‌شود. اعداد بالاتر از 30 نشان‌دهنده افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌باشند. BMI باید حداقل یک بار در سال بررسی شود. این امر به این دلیل است که می‌تواند به تعیین خطرات کلی تهدید کننده زندگی فرد و تعیین روش درمانی مناسب کمک کند.
اندازه‌گیری دور کمر
چربی ذخیره شده در اطراف کمر، که گاهی اوقات چربی احشایی یا چربی شکمی نامیده می‌شود، احتمال بروز خطر بیماری قلبی و دیابت را افزایش می‌دهد. زنان با اندازه دور کمر بیش از 35 اینچ (89 سانتیمتر) و مردان با اندازه دور کمر بیش از 40 اینچ (102 سانتیمتر) ممکن است احتمال ابتلای بیشتری نسبت به افراد با اندازه‌های دور کمر کوچک‌تر داشته باشند. به مانند اندازه‌گیری BMI، دور کمر نیز باید حداقل یک بار در سال بررسی شود.
بررسی سایر بیماری‌ها
اگر فرد دچار بیماری شناخته‌شده‌ای می‌باشد، پزشک باید آن‌ها را ارزیابی کند. همچنین پزشک احتمال ابتلای به دیگر بیماری‌ها مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، کم‌کاری تیروئید، مشکلات کبدی و دیابت را بررسی خواهد کرد.
4) درمان بیماری چاقی
هدف درمان بیماری چاقی رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن می‌باشد. کاهش وزن موجب بهبودی کلی سلامت می‌شود. همچنین این امر خطر بروز عوارض در ارتباط با بیماری چاقی را کاهش می‌دهد. ممکن است لازم باشد تیمی از متخصصان پزشکی از جمله یک متخصص تغذیه، مشاور رفتاری یا یک متخصص چاقی برای تبیین درک و ایجاد تغییرات در عادات غذایی و فعالیت فرد به او کمک کنند.
هدف اولیه درمان چاقی معمولاً کاهش وزن متوسط است که بازه‌ای بین 5 درصد تا 10درصد از کل وزن را در بر می‌گیرد. این بدان معنا است که اگر فرد 200 پوند (91 کیلوگرم) وزن دارید، فقط باید حدود 10 تا 20 پوند (4.5 تا 9 کیلوگرم) وزن خود را کم کنید تا تغییرات مثبتی در سطح سلامتی خود را حس کند. با این حال، هر چه قدر فرد بیشتر وزن کم کند، نتایج بیشتری را کسب خواهد کرد. بیشتر برنامه‌های کاهش وزن نیاز به تغییر در عادات غذایی و افزایش فعالیت بدنی دارند. روش‌های درمانی مناسب برای فرد چاق به شدت چاقی، سلامت کلی و تمایل او برای شرکت در برنامه کاهش وزن بستگی دارد و شامل موارد زیر می‌باشد:
تغییرات در رژیم غذایی
کاهش کالری ورودی به بدن و داشتن عادات غذایی سالم راهی خوب برای غلبه بر چاقی است. اگرچه ممکن است در ابتدا فرد به سرعت وزن کم کنید، اما کاهش وزن در درازمدت، امن‌ترین راه برای کاهش وزن و بهترین راه برای حفظ دائمی وزن کاهش‌یافته است.
مراقب روش‌های سریع کاهش وزن باشید. ممکن است با رژیم‌های مد روز که وعده کاهش وزن سریع و آسان را می‌دهند فرد دچار وسوسه شود. با این حال، واقعیت این است که هیچ غذای جادویی یا راه‌حل سریعی برای کاهش قطعی وزن وجود ندارد. رژیم‌های غذایی مد روز ممکن است در کوتاه‌مدت برای فرد مفید باشند، اما در درازمدت بهتر از سایر رژیم‌ها نمی‌باشند. به‌طور مشابه، ممکن است در یک رژیم غذایی فرد دچار کاهش شدید وزن شود، اما با توقف رژیم احتمالاً وز کاهش‌یافته را دوباره به دست خواهد آورد. برای کاهش وزن و حفظ کاهش وزن باید فرد عادات غذایی سالمی داشته و بتواند در طول زمان آن‌ها را حفظ کند.
ورزش و افزایش فعالیت بدنی
افزایش فعالیت بدنی یا ورزش کردن بخشی مهم درمان بیماری چاقی است:
ورزش: افراد چاق باید حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشند تا از افزایش وزن بیشتر در بدن آن‌ها پیشگیری شود. آن‌ها باید مقادیر متوسطی از وزن خود را از کاهش بدهند. با بهبود استقامت و تناسب‌اندام، احتمالاً فرد باید به تدریج مقدار ورزش روزانه را افزایش دهد.
به حرکت ادامه دادن: حتی اگر ورزش هوازی منظم کارآمدترین راه برای سوزاندن کالری و کاهش وزن اضافی است، هر حرکت اضافی به سوزاندن کالری کمک می‌کند. برای رسیدن به هدف بهتر است دورتر از ورودی فروشگاه یا محل کار خود پارک کنید و به جای آسانسور از پله‌ها بروید. گام شمار می‌تواند تعداد قدم‌هایی که در طول روز برمی دارید را اندازه‌گیری کند. تعداد زیادی مردم تلاش می‌کنند هر روز به 10000 گام برسند. به تدریج تعداد قدم‌هایی را که روزانه برای رسیدن به آن هدف بردارید افزایش دهید.
تغییرات رفتاری
یک برنامه تغییر رفتار می‌تواند به فرد در ایجاد تغییرات در روش زندگی و کاهش وزن و حفظ آن کمک کند. اقداماتی که باید فرد انجام دهید شامل بررسی عادات فعلی او خواهد شد تا بفهمد چه عواملی، استرس‌ها یا موقعیت‌هایی ممکن است در چاقی فرد نقش داشته باشند.
مشاوره: صحبت با یک متخصص سلامت روان می‌تواند به حل مسائل عاطفی و رفتاری مرتبط با تغذیه کمک کند. درمان می‌تواند به فرد کمک کند تا دلیل پرخوری خود را بفهمد و راه‌های سالمی برای مقابله با اضطراب بیاموزد. همچنین فرد می‌تواند یاد بگیرید که چگونه رژیم غذایی و فعالیت خود را کنترل کند. همچنین محرک‌های خوردن را درک کرده و با هوس‌های غذایی کنار بیاید. مشاوره می‌تواند به صورت تک به تک یا گروهی باشد.
گروه‌های پشتیبانی: فرد می‌تواند در گروه‌های حمایتی که در آن دیگران چالش‌های مشابهی با چاقی دارند، رفاقت و همدلی را تجربه کند. در این مورد به پزشک خود یا بیمارستان‌های نزدیک منطقه مراجعه کنید.
داروهای ضد چاقی
داروهای کاهش وزن معمولاً به عنوان مکملی برای رژیم غذایی، ورزش و تغییرات رفتاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. قبل از انتخاب دارو برای فرد، پزشک سابقه بیماری‌های فرد و همچنین عوارض جانبی احتمالی دارو را بررسی می‌کند.
کاربردی ترین داروهای مورد استفاده مورد تائید سازمان غذا و داروی(FDA) برای درمان چاقی شامل موارد زیر می‌باشند:
- بوپروپیون- نالترکسون (Contrave)
- لیراگلوتاید (Saxenda)
- ارلیتات (Alli, Xenical)
- فنترمین توپیرامات (Qsymia)
داروهای کاهش وزن ممکن است برای همه مفید نبوده و اثرات آن به مرور زمان محو شود. از این زمانی که فرد مصرف یک داروی کاهش وزن را متوقف می‌کند، ممکن است مقدار زیاد یا تمام وزنی را که از دست داده ، دوباره به دست آورد.
روش‌های نوین درمان چاقی آندوسکوپی برای کاهش وزن
در این نوع روش‌ها هیچ نیاز به برش در پوست فرد ندارند. بعد از اینکه فرد بیهوشی شد، لوله‌ها و ابزارهای انعطاف‌پذیر از طریق دهان و پایین گلو وارد معده فرد می‌شوند. روش‌های رایج عبارت‌اند از:
اسلیو گاستروپلاستی: این روش شامل قرار دادن بخیه در معده برای کاهش مقدار غذا و مایعی است که معده می‌تواند در یک زمان نگه دارد. با گذشت زمان، کمتر شدن مقدار خوردن و نوشیدن موجب کاهش وزن می‌شود.
قرار دادن بالون داخل معده: در این روش، پزشکان یک بالون کوچک را در معده فرد جراحی‌شده قرار می‌دهند. سپس بالون با آب پر می‌شود تا فضای معده کاهش یابد. از این رو فرد با خوردن غذای کمتر احساس سیری خواهد کرد.
جراحی کاهش وزن
جراحی کاهش وزن که به عنوان جراحی چاقی نیز شناخته می‌شود، مقدار غذای ورودی را محدود می‌کند یا جذب غذا و کالری را کاهش می‌دهد. با این حال، این روش کاهش وزن می‌تواند پیامدهای نامطلوبی مانند کمبود مواد مغذی و ویتامین را برای فرد به ارمغان آورد.
جراحی‌های رایج کاهش وزن عبارت‌اند از:
باند قابل تنظیم معده: در این روش یک نوار بادی معده را به دو ناحیه تقسیم می‌کند. جراح باند را مانند یک کمربند محکم می‌کشد تا یک کانال کوچک بین دو ناحیه ایجاد شود. باند مانع از گسترش دهانه معده شده و به‌طور کلی طوری طراحی شده است که به‌طور دائم در جای خود بماند.
جراحی بای پس معده: در بای پس معده (Roux-en-Y)، جراح یک بخش کوچک در بالای معده ایجاد می‌کند. سپس روده کوچک به فاصله کوتاهی زیر معده اصلی بریده‌شده و به ناحیه جدید متصل می‌شود. غذا و مایعات مستقیماً از این ناحیه به روده می‌ریزند و قسمت اعظم معده را دور می‌زنند.
عمل اسلیو معده: در این روش، بخشی از معده حذف‌شده و بخش کوچک‌تری برای نگهداری غذا ایجاد می‌شود. این جراحی نسبت به بای پس معده دارای پیچیدگی بیشتری می‌باشد.
البته موفقیت در کاهش وزن پس از جراحی به تعهد فرد برای ایجاد تغییرات همیشگی مطلوب در عادات غذایی و انجام مداوم فعالیت بدنی و ورزش بستگی دارد.
سایر درمان‌ها
سایر درمان‌های چاقی شامل موارد زیر می‌باشند:
هیدروژل ها: این کپسول‌های خوراکی که در دسترس هستند، حاوی ذرات ریزی می‌باشند که آب را جذب کرده و در معده بزرگ می‌شوند. این فرایند به فرد کمک کنند تا احساس سیری پیدا کند. کپسول‌ها قبل از غذا مصرف‌شده و از طریق روده‌ها دفع می‌شوند.
انسداد عصب واگ: این کار شامل کاشت دستگاهی در زیر پوست شکم است که پالس‌های الکتریکی متناوب را به عصب واگ شکم می‌فرستد. این پیام به مغز می‌گوید چه زمانی معده احساس خالی یا پر شدن می‌کند.
آسپیراسیون معده: در این روش یک لوله از طریق شکم به معده وارد می‌شود. بخشی از محتویات معده بعد از هر وعده غذایی تخلیه می‌شود.
معرفی جراح برتر برای انجام عمل جراحی چاقی
یکی از شروط لازم برای تجربه ماندگار جراحی چاقی، انجام این روش جراحی توسط یک جراحی حاذق و با دانش است. در این زمینه ما دکتر علیرضا آذر پیکان از والاترین جراحان شهر تهران و حتی ایران را پیشنهاد می‌دهیم. این جراح، پزشکی با دانش، ماهر و دارنده بهترین مدارک از بالاترین دانشگاه‌های کشور می‌باشند. همچنین ایشان دارای کارنامه‌ای درخور در زمینه اعمال جراحی چاقی و بیماری‌های گوارشی می‌باشد. دکتر آذر پیکان فلوشیپ فوق تخصصی انکو سرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته، جراحی چاقی از دانشگاه تهران، رتبه برتر بورد تخصصی و نفر اول آزمون فلوشیپ جراحی سرطان می‌باشد. این جراح موفق دارای مسئولیت‌پذیری بالا در مورد افراد جراحی‌شده و همچنین دارای خلقی دلنشین است. سابقه درخشان این جراح دربرگیرنده بیش از 3000 عمل جراحی با نتایج عالی است. گوشه‌ای از رزومه و فعالیت‌های این جراح شامل موارد زیر می‌باشد:
- عضو انجمن جهانی جراحی چاقی (IFSO)
- عضو رسمی جامعه کلوپروکتولوژی اروپا (ESCP)
- فلوشیپ فوق تخصصی لاپاراسکوپی پیشرفته، کلورکتال و جراحی چاقی از دانشگاه شیراز
- فلوشیپ فوق تخصصی انکوسرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته
- رزیدنت برگزیده دانشگاه تهران در زمان گذراندن دوران تخصص
- سابقه بیش از ۳۰۰۰ جراحی موفق
افراد متقاضی عمل جراحی چاقی می‌توانند برای کسب آگاهی از فعالیت‌های دکتر آذر پیکان از اینستاگرام دکتر آذر پیکان (drazarpeikan) بازدید فرمایند. به غیر از این روش‌های یاد شده، افراد مراجعه‌کننده می‌توانند از تجربه افراد جراحی‌شده استفاده کنند. این امر می‌تواند روشی مناسب برای برطرف کردن پرسش‌های ذهنی افراد متقاضی این عمل باشد. مراجعه‌کنندگان برای ارتباط مستقیم با دکتر آذر پیکان می‌توانند از شماره‌های زیر استفاده کنند:
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۳
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۴
- ۰۹۱۲۰۵۷۱۳۳۵
آدرس مطب: تهران. سعادت آباد، بین چهار راه سرو و بلوار شهرداری، خیابان ریاضی بخشایش، کلینیک بیمارستان عرفان
برای دیدن ویدیو جراحی چاقی دکتر آذرپیکان به این سایت مراجعه کنید
