علت التهاب مری و راه درمان آن
بیماری التهاب مری با نام دیگر ازوفاژیت یکی از بیماریهای درگیر کننده قسمت آغازین دستگاه گوارش میباشد. مری لوله ای از جنس ماهیچه بوده که کار آن انتقال غذا از دهان به معده است. بروز بیماری التهاب مری میتواند موجب دردناک و دشوار شدن بلع و بروز در ناحیه درد قفسه سینه شود. عوامل بسیاری در شکلگیری و بروز بیماری التهاب مری نقش دارند. در این مقاله در ابتدا تعریفی از التهاب مری و علائم آن به شما ارائه خواهیم داد. در درجه بعدی به بررسی دیگر نکات مهم در مورد این بیماری و همچنین راههای درمان سرطان مری خواهیم پرداخت.
التهاب مری چیست؟
ازوفاژیت یا همان التهاب مری، التهاب بافت پوشش مری است که جنسی از ماهیچه دارد. مری لوله ای ماهیچهای است که رابط بین گلو به معده است. اگر این بیماری درمان نشود، میتواند پیامدهای ناراحتکنندهای را در بر باشد . نتیجه نهایی این بیماری بروز مشکل در بلع و خراش یافتن یا زخم شدن مری میباشد. همچنین مری بارت که یکی از عوارض ریفلاکس اسید در افراد است، یکی از عامل بالا برنده خطر ابتلا به سرطان مری است.
چه عواملی موجب بروز التهاب مری میشوند؟
ازوفاژیت تحریک و التهاب مری است که در اثر یکی از عوامل زیر بروز پیدا میکند:
- برگشت اسید از معده به مری (GERD)
- استفراغ
- مصرف خوراکی داروهایی مانند آسپرین و دیگر داروهای ضد التهاب
- ویروسها، قارچها، باکتریها یا بیماریهایی که سیستم ایمنی را تضعیف میکنند و
- آلرژی.
علائم التهاب مری
علائم معمول التهاب مری شامل موارد زیر میباشد:
- بروز مشکل در بلع.
- بلع دردناک
- گیر کردن غذای بلعیده شده در مری که به آن گیر افتادگی غذا نیز میگویند.
- درد قفسه سینه، به ویژه در ناحیه پشت استخوان سینه، که در زمان غذا خوردن ایجاد میشود.
- سوزش سر دل.
- برگشت اسید.
در نوزادان و کودکان خردسال، به ویژه آنهایی که خیلی کوچکتر از آن هستند که ناراحتی یا درد خود را توضیح دهند، علائم التهاب موارد ممکن است موارد زیر را در بر گیرد:
- مشکلات تغذیه، مانند تحریکپذیری،
- قوسی شدن کمر به خاطر درد.
- عدم تمایل به غذا خوردن.
- رشد ناکافی.
- درد قفسه سینه یا شکم در کودکان بزرگتر.
چه زمانی باید فرد به پزشک مراجعه نماید؟
معمولاً بیشتر نشانههای التهاب میتواند به خاطر ابتلای به چند بیماری مختلف باشد که بر سیستم گوارشی تأثیر میگذارد. در صورت بروز این علائم فرد باید به پزشک مراجعه نماید:
- علائم بیش از چند روز طول بکشد.
- علائم با آنتیاسیدهای خوراکی نمییابند.
- این علائم بهقدری بد هستند که خوردن را دشوار میکنند یا
- اگر فرد در حال کاهش وزن است.
- با علائم آنفولانزا مانند سردرد، تب و درد عضلانی همراه است.
همچنین اگر فرد این علائم را تجربه کرد باید به پزشک مراجعه نماید:
- دردی در قفسه سینه داشته باشد که بیش از چند دقیقه طول بکشد.
- مشکوک به این باشد که غذا در ناحیه مریاش گیر کرده است.
- سابقه بیماری قلبی داشته و درد قفسه سینه را تجربه کند.
- هنگام غذا خوردن در دهان یا گلو دچار درد باشد.
- تنگی نفس یا درد قفسه سینه داشته باشد که مدت کوتاهی پس از خوردن غذا اتفاق میافتد.
- دچار استفراغ زیاد باشد و اغلب نوع استفراغ شدید، همراه مشکل تنفس پس از استفراغ یا استفراغ زرد یا سبز، شبیه تفاله قهوه یا حاوی خون است.
دلایل ابتلا به التهاب مری
مشخصه التهاب مری به طور کلی شرایطی است که باعث بروز این بیماری میشود. در برخی موارد، این بیماری ممکن است بیش از یک علت داشته باشد. برخی از رایجترین شکلهای بروز التهاب مری عبارتاند از:
التهاب مری رفلکسی
دریچهای به نام اسفنکتر پایینی مری معمولاً اسید معده را دور از ناحیه مری نگه میدارد. اما گاهی اوقات این دریچه به درستی بسته نشده یا در زمانی که نباید باز میشود. قسمت بالایی معده گاهی اوقات میتواند به سمت قفسه سینه بالای دیافراگم بلغزد که این مشکل با عنوان فتق هیاتال شناخته میشود. اگر این اتفاق بیفتد، محتویات معده ممکن است به مری برگردد (رفلاکس معده به مری). بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) بیماری است که در آن این برگشت اسید در قالب یک مشکل همیشگی یا مداوم بروز پیدا میکند. یکی از عوارض بیماری ریفلاکس معده به مری ، التهاب مداوم و آسیب بافتی در مری است.
التهاب مری ائوزینوفیلیک
ائوزینوفیل ها گویچههای سفید خونی هستند که نقش مهمی در واکنشهای آلرژیک دارند. اگر غلظت بالایی از این گلبولهای سفید در مری وجود داشته باشد، ازوفاژیت ائوزینوفیلیک ممکن است بروز پیدا کند. این پدیده معمولاً در پاسخ به یک عامل ایجادکننده آلرژی (آلرژن)، رفلاکس اسید یا هر دو است.
در بسیاری از مواقع، این نوع التهاب ممکن است به خاطر بلع غذاهایی مانند شیر، تخممرغ، گندم، سویا، بادام زمینی و غذاهای دریایی بروز پیدا کند. با این حال، آزمایش آلرژی معمولی نمیتواند با اطمینان این غذاها را شناسایی کند. افراد مبتلا به التهاب مری ائوزینوفیلیک ممکن است آلرژیهای غیر غذایی داشته باشند. به عنوان مثال، گاهی اوقات آلرژن های موجود در هوا، مانند گرده، ممکن است علت بروز این التهاب باشد. شایعترین علامت التهاب مری ائوزینوفیلیک گیر کردن غذا یا بروز مشکلاتی در بلع است که به آن دیسفاژی نیز میگویند.
ازوفاژیت لنفوسیتی
ازوفاژیت لنفوسیتی (LE) یک بیماری مری کمتر شایع است که در آن تعداد گلبولهای سفید خون به نام لنفوسیتها در پوشش مری افزایش یافته است. LE ممکن است به خاطر بروز التهاب مری ائوزینوفیلیک یا GERD ایجاد شود.
التهاب مری ناشی از دارو
چندین داروی خوراکی اگر برای زمانی طولانی در تماس با پوشش مری باشند ممکن است باعث آسیب به بافت مری شوند. به عنوان مثال، اگر یک قرص را با آب کم یا بدون آب قورت دهید، ممکن است خود قرص یا باقیمانده از قرص در مری باقی بماند.
التهاب مری عفونی
عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی در بافتهای مری ممکن است موجب بروز التهاب مری شود. التهاب مری عفونی نسبتاً نادر است و اغلب در افرادی با عملکرد ضعیف سیستم ایمنی مانند افراد مبتلا به HIV/AIDS یا سرطان اتفاق میافتد. قارچی با نام کاندیدا آلبیکنس که معمولاً در دهان وجود دارد ، یکی از علل شایع التهاب مری عفونی است. چنین عفونتهایی اغلب به خاطر عملکرد ضعیف سیستم ایمنی، دیابت، سرطان یا استفاده از داروهای استروئیدی یا آنتیبیوتیکی به وجود میآیند.
عوامل خطر در التهاب مری
عوامل خطر برای التهاب مری، بسته به علل مختلف اختلال متفاوت است و شامل موارد زیر میباشد:
التهاب مری رفلکسی
عواملی که خطر ابتلا به بیماری ریفلاکس معده (GERD) را افزایش میدهند و در نتیجه عواملی ایجاد التهاب مری رفلاکسی هستند، شامل موارد زیر است:
- خوردن غذا بلافاصله قبل از خواب.
- وعدههای غذایی بیشازحد حجیم و چرب.
- سیگار کشیدن.
- اضافهوزن زیاد، از جمله در دوران بارداری.
چندین غذا ممکن است علائم GERD یا التهاب مری رفلاکسی را بدتر کنند:
- کافئین
- الکل.
- غذاهای چرب.
- شکلات.
- نعناع تند.
التهاب مری ائوزینوفیلیک
عوامل خطر در بروز التهاب مری ائوزینوفیلیک یا التهاب مری مرتبط با آلرژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- سابقه بروز برخی از واکنشهای آلرژیک، از جمله آسم، درماتیت آتوپیک و رینیت آلرژیک که به عنوان تب یونجه نیز شناخته میشود.
- سابقه خانوادگی ازوفاژیت ائوزینوفیلیک.
التهاب مری ناشی از دارو
عواملی که احتمال دارد خطر ابتلا به التهاب مری ناشی از دارو را افزایش دهند به طور کلی به مواردی مربوط میشوند که از عبور سریع و کامل قرص به معده جلوگیری میکنند. این عوامل شامل موارد زیر میباشد:
- بلعیدن یک قرص با آب کم یا بدون آب.
- مصرف مواد در حالتی که فرد دراز کشیده است.
- مصرف دارو درست قبل از هنگام خواب: احتمالاً دلیل این مورد تا حدودی به دلیل تولید بزاق کمتر و توانایی بلع کمتر در طول خواب است.
- بالا رفتن سن : احتمالاً به دلیل تغییرات مرتبط با افزایش سن در عضلات مری یا کاهش تولید بزاق.
- بلع قرصهای بزرگ یا با شکل عجیب.
التهاب مری عفونی
عوامل خطر در بروز ازوفاژیت عفونی اغلب به داروهایی مانند آستروئیدها یا آنتیبیوتیکها مربوط میشود. افراد مبتلا به دیابت نیز در معرض افزایش خطر ابتلا به التهاب مری از طریق بروز عفونت کاندیدا هستند. سایر علل التهاب مری عفونی ممکن است به عملکرد ضعیف سیستم ایمنی مربوط باشد. این پدیده ممکن است به دلیل یک اختلال ایمنی، HIV/AIDS یا برخی سرطانها بروز پیدا کند. همچنین، برخی از روشهای درمانی سرطان و داروهایی که واکنشهای سیستم ایمنی به اندامهای پیوندی را مسدود میکنند (سرکوب کنندههای ایمنی) ممکن است خطر ابتلا به التهاب مری عفونی را افزایش دهند.
عوارض التهاب مری
در صورت عدم دریافت درمان، التهاب مری میتواند منجر به بروز تغییراتی در ساختار مری شود. عوارض احتمالی این بیماری شامل موارد زیر میباشد:
- زخمی یا باریک شدن مری که با عنوان تنگی مری شناخته میشود.
- پارگی پوشش مری به دلیل کشیدن یا عبور ابزار از مری ملتهب در حین آندوسکوپی.
- مری بارت، وضعیتی که در آن سلولهای پوششی مری در اثر رفلاکس اسید آسیبدیدهاند و خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش میدهد.
روشهای تشخیص التهاب مری
معمولاً پزشک متخصص بر مبنای شرححال گرفته شده از بیمار، معاینه فیزیکی و یک یا چند آزمایش تشخیص لازم را انجام میدهد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آندوسکوپی
در این روش، یک لوله بلند و با ضخامت کم که همراه با یک دوربین کوچک است، به سمت گلو هدایت شده و سپس به داخل مری میرود. به این ابزار آندوسکوپ گفته میشود. با استفاده از آندوسکوپ، پزشک میتواند هر پدیده غیرمعمول مری را بیابد. همچنین احتمال دارد نمونههای کوچک بافتی نیز برای آزمایش گرفته شود که به آن بیوپسی میگویند. شرایط مری ممکن است بنا به علت التهاب، مانند التهاب مری ناشی از دارو یا ریفلاکس، متفاوت به نظر برسد.
اسفنج مری
این آزمایش را میتوان در مطب یا بیمارستان انجام داد. این روش تشخیصی شامل بلعیدن یک کپسول متصل به یک رشته است. کپسول در معده فرد حل شده و اسفنجی آزاد میکند پزشک آن را با نخ از دهان فرد بیرون میکشد. همانطور که اسفنج بیرون کشیده میشود، از بافتهای مری نمونهبرداری میشود. این روش تشخیصی به پزشک این اجازه را میدهد تا درجه التهاب مری را بدون آندوسکوپی بتواند تعیین کند.
باریم اشعه ایکس
برای این آزمایش، فرد باید ابتدا یک محلول نوشیده و یا یک قرص حاوی ترکیبی به نام باریم را مصرف کند. باریم پوشش مری و معده را پوشانده و اندامها را نمایان میکند. تصاویر حاصل از این روش میتوانند در شناسایی تنگی مری، سایر تغییرات ساختاری، فتق هیاتال، تومورها یا سایر مشکلاتی که میتوانند باعث بروز علائم مشکلزا در مری شوند مفید باشد.
آزمونهای آزمایشگاهی
در این روش، نمونههای بافتی کوچکی که در طول معاینه آندوسکوپی برداشته میشوند، برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده میشوند. بسته به علت این اختلال، ممکن است از این آزمایشها برای موارد زیر استفاده شود:
- عفونت باکتریایی، ویروسی یا قارچی را تشخیص دهد.
- غلظت گلبولهای سفید خون مرتبط با آلرژی، به نام ائوزینوفیل را تعیین کند.
- سلولهای نامنظم را که نشاندهنده سرطان مری یا تغییرات پیش سرطانی هستند، را شناسایی نماید.
درمان التهاب مری
هدف از انجام روشهای درمانی التهاب مری کاهش علائم، کنترل عوارض و درمان علتهای زمینهای این بیماری است. درمان التهاب به علت زمینهای و میزان آسیبدیدگی بافت پوششی مری بستگی دارد. اگر این بیماری درمان نشود، میتواند به این پوشش آسیب رسانده و در عملکرد آن، یعنی انتقال غذا و مایعات از دهان به معده، اختلال ایجاد کند. التهاب مری همچنین میتواند منجر به بروز عوارضی مانند زخم یا باریک شدن مری، کاهش وزن ناخواسته و کم آب شدن بدن فرد مبتلا شود. استراتژیهای درمانی بر اساس علت اختلال متفاوت است و شامل موارد زیر میباشد:
درمان التهاب مری رفلکسی
درمان التهاب مری رفلکسی میتواند شامل روشهای زیر باشد:
درمانهای بدون نسخه: این داروها عبارتاند از: آنتیاسیدها یعنی داروهایی که تولید اسید را کاهش میدهند. این داروها مسدودکنندههای گیرنده H-2 نام دارند، مانند فاموتیدین. همچنین داروهایی که تولید اسید را مسدود کرده و مری را التیام میبخشند. این داروها مهارکنندههای پمپ پروتونی نام دارند. این داروها شامل لانسوپرازول (Prevacid) و امپرازول (Prilosec) و … است.
داروهای تجویزی: این داروها شامل مسدودکنندههای گیرنده H-2 و مهارکنندههای پمپ پروتون هستند.
عمل جراحی: در صورتی که سایر مداخلات مفید نبود، احتمال دارد نوعی جراحی به نام فوندوپلیکاسیون برای بهبود شرایط مری به کار گرفته شود. در این روش، بخشی از معده به دور دریچه جداکننده مری از معده که اسفنکتر تحتانی مری نام دارد، پیچیده میشود. این کار اسفنکتر را تقویت کرده و از برگشت اسید به مری پیشگیری میکند.
نکته: همچنین روشهای درمان جدید مواردی مانند قرار دادن حلقهای از دانههای مغناطیسی تیتانیوم در اطراف اسفنکتر تحتانی مری که به روش LINX معروف است، را شامل میشود. با این روش اسفنکتر تقویتشده و از رفلکس اسید به مری پیشگیری میشود.
درمان التهاب مری ائوزینوفیلیک
درمان التهاب مری ائوزینوفیلیک مواردی مانند اجتناب از آلرژن و کاهش واکنش آلرژیک با دارو را در بر میگیرد. درمانهای توصیهشده شامل موارد زیر میباشد:
مهارکنندههای پمپ پروتونی: پزشک در ابتدا یک مهارکننده پمپ پروتونی مانند اسموپرازول (Nexium)، لانسوپرازول (Prevacid)، امپرازول (Prilosec) یا پانتوپرازول (Protonix) را تجویز میکند.
آستروئیدها: برخی تحقیقات نشان دادهاند که استروئیدهای بلعیده شده مانند فلوتیکازون (Flovent) و بودزونید (Pulmicort) احتمال دارد در درمان التهاب مری ائوزینوفیلیک مفید باشند. این شکل داروهای استروئیدی که برای کنترل آسم استنشاق میشوند، به شکل مایع برای درمان التهاب مری ائوزینوفیلیک بلعیده میشوند.
رژیمهای غذایی حذفی و عنصری: این رژیمها در جواب به یک آلرژن غذایی که احتمالاً علت التهاب مری ائوزینوفیلیک باشد، به کار گرفته میشود. بنابراین، حذف غذای آلرژن ممکن است یک استراتژی درمانی مؤثر باشد. با توجه در حال حاضر هیچ آزمایش قطعی و قابلاعتمادی برای شناسایی غذای آلرژن وجود ندارد، احتمال دارد که پزشک توصیه کند که فرد آلرژن های غذایی رایج را از رژیم غذایی خود حذف کند.
آنتیبادیهای مونوکلونال: سازمان جهانی غذا و دارو (FDA) اخیراً دوپیلوماب (Dupixent) را برای درمان افراد بزرگسال و نوجوانان با سن 12 سال و بیشتر مبتلا به التهاب مری ائوزینوفیلیک پیشنهاد داده است. دوپیلوماب نوعی دارو است که به عنوان آنتی بادی مونوکلونال شناخته میشود. این دارو مانع از عملکرد پروتئینهای خاصی در بدن میشود که منجر به بروز التهاب میشوند. دوپیلوماب به صورت هفتگی از طریق تزریق تجویز میشود.
درمان التهاب مری ناشی از دارو
درمان التهاب مری ناشی از دارو شامل عدم مصرف داروی زیانبار و پایین آوردن میزان خطر با بهتر کردن عادات مصرف دارو میباشد. همچنین پزشک معالج ممکن است این موارد را به فرد توصیه کند:
- مصرف یک داروی جایگزین که کمتر احتمال دارد باعث بروز التهاب مری ناشی از دارو شود.
- در صورت امکان، فرم مایع از دارو مصرف شود.
- نوشیدن یک لیوان کامل آب همراه با یک قرص، مگر اینکه پزشک به فرد گفته باشد که مصرف مایعات را به دلیل بیماری دیگری مانند بیماریهای کلیوی محدود کند.
- نشستن یا ایستادن حداقل 30 دقیقه پس از مصرف قرص.
درمان التهاب مری عفونی
همانطور که از عنوان معلوم میباشد کنترل عفونت راه قطعی درمان این نوع التهاب مری است. لذا معمولاً دارویی برای درمان عفونت باکتریایی، ویروسی، قارچی یا انگلی که باعث بروز التهاب مری عفونیشده، تجویز میشود.
انبساط مری
گاهی متخصص گوارش ممکن است روشی را برای بسط یا گشاد کردن مری به کار برد. این درمان به طور کلی تنها زمانی استفاده میگردد که تنگی مری بسیار شدید بوده یا غذا در مری گیر کرده باشد. در اتساع مری، پزشک از یک یا چند دستگاه آندوسکوپی بهره میگیرد. این لولههای باریک کوچک که از طریق مری وارد مری میشوند. نسخههای مختلف این دستگاهها ممکن است مجهز به موارد زیر باشد:
- نوک مخروطی که با یک نقطه گرد شروع میشود که به تدریج پهن میشود.
- بالونی که پس از قرار دادن آن در مری قابل انبساط است.
بحث و نتیجهگیری علت التهاب مری و راه درمان آن
التهاب مری یکی از بیماریهایی است که در امری بروز پیدا میکند. معمولاً علائم این بیماری التهاب و مشکل در بلع میباشد که گاها زندگی روزانه و تغذیه فرد را مختل میکند. این بیماری انواع مختلفی شامل التهاب مری ریفلاکسی، ائوزینوفیلیک، دارویی و عفونی دارد. روشهای تشخیص شامل آندوسکوپی ، معاینه، گرفتن شرححال، انجام آزمایشهای مختلف میباشد. درمان التهاب هم گزینههای شامل درمان دارویی، جراحی، بسط مری، حذف عامل عفونی یا آلرژن و… را در بر میگیرد.
معرفی جراح برتر برای انجام عمل مری
یکی از موارد مهم در انجام جراحی مری موفق انجام این روش جراحی توسط یک جراحی ماهر و حاذق است. در این زمینه ما دکتر علیرضا آذر پیکان از بهترین جراحان شهر تهران و حتی ایران را پیشنهاد میدهیم. این جراح پزشکی به روز، ماهر و دارنده بهترین مدارک از بالاترین دانشگاهها میباشند. همچنین ایشان دارای کارنامهای ماندگار در زمینه اعمال عمل لاغری و بیماریهای گوارشی میباشد. دکتر آذر پیکان فلوشیپ فوق تخصصی انکو سرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته، جراحی چاقی از دانشگاه تهران، رتبه برتر بورد تخصصی و نفر اول آزمون فلوشیپ جراحی سرطان میباشد.
این جراح ماهر دارای مسئولیتپذیری بالا در امور مراجعهکنندگان و همچنین دارای اخلاقی پسندیده است. سابقه درخشان این جراح در برگیرنده بیش از 3000 عمل جراحی با نتایج عالی است. قسمتی از رزومه و فعالیتهای این جراح شامل موارد زیر میباشد:
- عضو انجمن جهانی جراحی چاقی (IFSO)
- عضو رسمی جامعه کلوپروکتولوژی اروپا (ESCP)
- فلوشیپ فوق تخصصی لاپاراسکوپی پیشرفته، کلورکتال و جراحی چاقی از دانشگاه شیراز
- فلوشیپ فوق تخصصی انکوسرجری و لاپاراسکوپی پیشرفته
- رزیدنت برگزیده دانشگاه تهران در زمان گذراندن دوران تخصص
- سابقه بیش از ۳۰۰۰ جراحی موفق
افراد متقاضی میتوانند برای کسب آگاهی از فعالیتهای دکتر آذر پیکان به اینستاگرام دکتر آذر پیکان (drazarpeikan) مراجعه نمایند. به جز این موارد افراد مراجعهکننده میتوانند از تجارب افراد جراحیشده بهره گیرند. این امر میتواند روشی مناسب برای برطرف کردن پرسشهای ذهنی افراد متقاضی این عمل باشد. مراجعهکنندگان برای ارتباط مستقیم با دکتر آذر پیکان میتوانند از شمارههای زیر استفاده کنند:
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۳
- ۰۲۱-۲۳۰۲۱۷۶۴
- ۰۹۱۲۰۵۷۱۳۳۵
آدرس مطب: تهران. سعادت آباد، بین چهار راه سرو و بلوار شهرداری، خیابان ریاضی بخشایش، کلینیک بیمارستان عرفان
برای دیدن ویدیو جراحی چاقی دکتر آذرپیکان به این سایت مراجعه کنید