شیمی درمانی در سرطان مری یکی از راهکار های و موفق در مقابله با این بیماری مهلک می‌باشد. بیماری سرطان مری از جمله بیماری‌های خطرناک و با شدت بالا در افراد مختلف می‌باشد. این بیماری افراد مختلفی را در سراسر دنیا مبتلا می‌کند. راه‌های مختلفی برای کنترل و درمان سرطان مری وجود دارد. انجام عمل جراحی، روش تغذیه متعادل ، شیمی درمانی و… . گاه این روش‌ها در ترکیب با یکدیگر به کار گرفته می‌شوند. در این مقاله در ابتدا شیمی درمانی را تعریف می‌کنیم. در گام به طور اجمالی به کاربرد این روش در درمان سرطان مری خواهیم پرداخت.
شیمی درمانی در سرطان مری
در شیمی درمانی از داروهای ضد سرطانی استفاده می‌شود. این داروها به داخل ورید (از طریق IV یا کاتتر ورید مرکزی) به فرد تحت درمان تزریق می‌شوند . همچنین این داروها می‌توانند از طریق خوراکی و در قالب قرص استفاده شوند. این داروها وارد جریان خون شده و به تمام مناطق بدن فرد بیمار می‌رسند،. این امر درمان را برای حالتی که در آن سرطان به اندام‌هایی فراتر از محلی که آغاز شده است گسترش یافته، کاربردی می‌سازد. گاها پیش می آید که عوارض شیمی درمانی در سرطان مری سبب توقف درمانی برای مدتی کوتاه جهت رفع مشکلات پیش آمده خواهد شد.
چه زمانی از شیمی درمانی استفاده می‌شود؟
احتمال دارد که شیمی درمانی در این حالات برای کمک به درمان سرطان معده مورد استفاده قرار گیرد:
شیمی درمانی قبل از عمل جراحی
شیمی درمانی را می‌توان قبل از جراحی برای سرطان معده به کار برد. این امر با نام درمان نئوادجوانت شناخته می‌شود. (گاهی اوقات شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی انجام می‌شود که به عنوان شیمی- پرتو درمانی شناخته می‌شود). درمان نئوادجوانت اغلب می‌تواند اندازه تومور را محدود کرده و موجب سهولت در جراحی شود. همچنین این روش درمانی در پیشگیری از عود سرطان مفید می‌باشد. همچنین این روش شیمی درمانی به بیماران کمک می‌کند که عمر طولانی‌تری داشته باشند. در بعضی از مراحل سرطان معده، شیمی درمانی نئوادجوانت یکی از گزینه‌های درمانی استاندارد است. اغلب، بعد از جراحی دوباره این نوع شیمی درمانی به کار گرفته می‌شود.
شیمی درمانی بعد از عمل جراحی
در این روش احتمال دارد بعد پس از جراحی برای برداشتن توده سرطانی، شیمی درمانی به کار گرفته شود. این نوع شیمی درمانی، شیمی درمانی کمکی نام دارد. هدف از شیمی درمانی کمکی، از بین بردن مناطق سرطانی بدن است که ممکن است در فرایند درمانی درمانی نگرفته باشند. مشکل این است که معمولاً این نواحی برای دیدن خیلی کوچک می‌باشد. این نوع روش درمانی می‌تواند در پیشگیری از عود مجدد سرطان مفید باشد. اغلب، در سرطان مری، شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی پس از جراحی انجام می‌شود. این ممکن است به ویژه برای سرطان‌هایی که نمی‌توانند به طور کامل با جراحی حذف شوند، مفید باشد.
شیمی درمانی به عنوان درمان اولیه
اگر سرطان به نقاط دوردست بدن گسترش یافته (متاستاز) شده باشد یا به دلایل دیگری نتوان آن را از بدن خارج کرد، احتمال دارد شیمی درمانی به عنوان درمان اولیه (اصلی) به کار گرفته شود. شیمی درمانی احتمال دارد در محدود کردن سرطان یا کاهش رشد آن خیلی مفید باشد . این روش درمانی می‌تواند علائم این بیماری را تسکین دهد. در این حالت با اینکه عملاً درمان قطعی برای فرد بیمار وجود ندارد ولی به افراد بیمار کمک می‌شود که عمر طولانی‌تری داشته باشند.
داروهای مورد استفاده در شیمی درمان سرطان مری
بعضی از داروها و ترکیبات کاربردی دارویی که در درمان سرطان مری مورد استفاده قرار می‌گیرند شامل موارد زیر می‌باشد ( که می‌توانند همراه با پرتودرمانی یا بدون آن تجویز شوند):
- کربوپلاتین و پاکلیتاکسل (تاکسول)
- اگزالیپلاتین و 5- FU یا کپسیتابین
- سیس پلاتین و 5- فلوئورواوراسیل (5- FU) یا کپسیتابین
- سیس پلاتین و ایرینوتکان (Camptosar)
- پاکلی تاکسل (تاکسول) و 5- FU یا کپسیتابین
دیگر داروها و ترکیبات دارویی مورد کاربرد که احتمال دارد در درمان سرطان مری مفید بوده، اما معمولاً همراه با پرتودرمانی تجویز نمی‌گردند شامل موارد زیر می‌باشند:
- ECF: اپی روبیسین (Ellence)، سیس پلاتین، و 5-FU (به ویژه در درمان تومورهای در ناحیه اتصال معده به مری)
- DCF: دوستاکسل (Taxotere)، سیس پلاتین و 5-FU
- تری فلوریدین و تیپیراسیل (Lonsurf)، یک داروی ترکیبی به شکل قرص
برای بعضی از فرم‌های سرطان‌های مری، احتمال دارد که شیمی درمانی همراه با داروی هدفمند تراستوزوماب (Herceptin) یا راموسیروماب (Cyramza) مورد کاربرد قرار گیرد.
روش انجام شیمی درمانی در سرطان مری
داروهای شیمی درمانی در سرطان مری معمولاً از طریق ورید (IV) و یا در قالب چند تزریق در چند دقیقه یا به صورت تزریق در مدت زمان طولانی‌تر داده می‌شوند. همچنین بعضی از داروها از طریق خوراکی مصرف می‌کنید. همه این داروها البته با سرعت‌های متفاوتی وارد جریان خون شده و به بیشتر نواحی بدن می‌رسند. این داروها را می‌توان در مطب پزشک، مرکز انفوزیون یا بیمارستان خریده و تجویز کرد.
در بیشتر حالات برای شیمی درمانی به یک IV بزرگ‌تر و محکم‌تر به نام کاتتر زهره مرکزی (CVC) نیاز می‌باشد. این وسیله، کاتتر وریدی مرکزی (CVAD) یا خط مرکزی نامیده شود. هنگامی که یک CVC در جای خود قرار داده شد، می‌تواند تا زمانی که فرد تحت درمان می‌باشد، باقی بماند، بنابراین نیازی نیست که هر بار برای گذاشتن کاتتر IV با یک سوزن در بازوها یا دست‌های فرد بیمار فرو کنید. می‌توان از این وسیله برای تزریق داروها، فرآورده‌های خونی، مواد مغذی یا مایعات مستقیماً در خون استفاده کرد. همچنین می‌توان از آن برای گرفتن خون برای کاربردهای مختلف از حمله آزمایش بهره گرفت. انواع مختلفی از CVC ها وجود دارد. رایج‌ترین انواع آن، پورت و خط PICC هستند.
مدت شیمی درمانی در سرطان مری
معمولاً کاربرد شیمی درمانی به صورت چرخه و دوره‌ای می‌باشد. بعد از دوره درمان متعاقباً یک دوره استراحت برای بهبودی از اثرات داروها وجود دارد. چرخه‌های شیمی درمانی اغلب 2 یا 3 هفته‌ای می‌باشند. برنامه شیمی درمانی بسته به داروهای مورد استفاده متفاوت می‌باشند. به عنوان مثال، با برخی داروها، شیمی درمانی فقط در روز اول چرخه انجام می‌شود. با کاربرد دیگر داروها احتمالاً شیمی درمانی هر چند روز متوالی یا هفته‌ای یک‌بار انجام شود. همچنین، در پایان چرخه، برنامه شیمی درمانی برای شروع چرخه بعدی تکرار می‌شود.
شیمی درمانی ادجوانت یا نئوادجوانت با توجه داروهای مورد کاربرد، در بیشتر اوقات در 3 تا 6 ماه انجام می‌شود. طول درمان سرطان مری پیشرفته بستگی به این دارد که شیمی درمانی چقدر تأثیر داشته و چه عوارض جانبی احتمالی در بر داشته باشد. نکته مهم اینکه معمولاً شیمی درمانی موجب بروز مخاطرات و عوارضی در بدن فرد گیرنده درمان می‌شوند. معمولاً این مخاطرات به طور منظم توسط گروه‌درمانی پایش می‌شوند همچنین توصیه و راهنمایی‌های لازم برای این عوارض که گذرا هم هستند به بیمار یا اطرافیان او ارائه می‌شود. انجام مراقبت‌های لازم، رعایت رژیم غذایی سالم برای درمان سرطان مری و روحیه خوب از مواردی است که تأثیر مثبتی در فرایند شیمی درمانی در سرطان مری دارد.
بحث و نتیجه گیری شیمی درمانی در سرطان مری
شیمی درمانی یکی از روش‌های درمانی مجزا و یا مکمل در درمان بیماری سرطان مری می‌باشد. این روش می‌تواند قبل و بعد از عمل جراحی به کار گرفته شود. همچنین گاه با پیشرفت بیماری از این روش برای بالا بردن بقای بیمار استفاده می‌شود. معمولاً داروهای مورد استفاده از شیمی درمانی به صورت تزریق وریدی وارد بدن بیمار می‌شوند. گاها هم درمان خوراکی نیز یکی از گزینه‌ها است. پایش علائم بیمار و عوارض بعد از شیمی درمانی از موارد مهم در این درمان می‌باشد. با رعایت مراقبت‌های لازم می‌توان از یک شیمی درمانی موفق و کاربردی بهره گرفت. نتیجه این امر می‌تواند در نهایت کنترل و درمان این بیماری مهلک و حفظ سلامت فرد بیمار باشد.
