سرطان مری

سرطان مری چیست؟

سرطان مری هشتمین سرطان شایع در سراسر جهان و ششمین علت مرگ و میر ناشی از سرطان می باشد. پراکندگی جغرافیایی قابل توجهی در بروز سرطان مری و به درجاتی در میان گروه های مختلف نژادی یک منطقه وجود دارد.

بیماری خصوصا در کشورهایی که در کمربند آسیایی سرطان مری نامیده می شود، شایع است. یکی از نخستین توصیفات درباره سرطان مری به قرن دوم میلادی باز میگردد زمانی که جالینوس رشد توده ای مسدود کننده در مری را شرح داد که مسئول ناتوانی در بلع بوده و منجر به تحلیل فرد و در نهایت مرگ وی گردید.

در نوشته های قدیمی چینی نیز بیمار مبتلا به سرطان به این صورت توصیف شده است:

“فردی که در پاییز رنج کشید و آن قدر زنده نماند تا تابستان بعد را ببیند”

همانطور که گفته شد، آدنوکارسینوم مری که زمانی بدخیمی ناشایع در مری محسوب میشد امروزه با شیوع بسیار بیشتری تشخیص داده می شود، این تغییر حاصل در اپیدمیولوژی سرطان مری از شیوع غالب کارسینوم سلول سنگفرشی به آدنوکارسینوم یکی از خیره کننده ترین تغییراتی است که در تاریخ نئوپلازی های بشر روی داده است، دلیل این تغییر ارتباط اثبات شده ی چاقی و در نتیجه آن رفلاکس ازوفاژیال و تبدیل آن به مری بارت و تبدیل آن به آدنوکارسینوم مری می باشد.

این بیماری زمانی تقریبا در تمام موارد و بیماران مبتلا کشنده محسوب میشد، اما امروزه با بهبود بقا روبرو شده است که علت آن پیشرفت های حاصل در درک بیولوژی مولکولی بیماری، روش های غربالگری و مراقبت پیگیرانه از تومور، تکنیک های مرحله بندی بیماری، جراحی های لاپاراسکوپیک و درمان های مکمل جدید می باشد.

از لحاظ پاتولوژیک سرطان مری به انواع مختلفی تقسیم می شود.

بیشترین نوع سرطان مری در سراسر جهان از نوع کارسینوم سنگفرشی می باشد.

آدنوکارسینوم مری نیز زمانی یک بدخیمی ناشایع محسوب میشد اما امروزه به فراوانی تشخیص داده می شود و اکنون بیشتر از 50 درصد سرطان های مری را در بیشتر کشورهای غربی به خود اختصاص می دهد.

غیر از سرطان سلول سنگفرشی و آدنوکارسینومای مری سایر انواع کمتر شایع سرطان مری عبارتند از: کنسر موکواپیدرموئید، کنسر آدنواسکوآموس، کنسر سلول کوچک، تومور بازالوئید، اسکوآموس، کارسینوم سارکوماتوئید، لنفوم، ملانوم و انواع مختلف تومورهای استرومال می توان نام برد.

بیماری خصوصا در کشورهایی که کمربند آسیایی سرطان مری نامیده می شود، شایع است که از شرق ترکیه و شرق دریای خزر از شمال ایران و شمال افغانستان و جنوب اتحاد جماهیر شوروی سابق نظیر ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان تا شمال چین و هند کشیده شده است.

شیوع سرطان مری در نواحی با بروز بالا 50 تا 100 بار بیشتر از سایر نواحی جهان است. سرطان مری، چهارمین سرطان شایع در چین است.

سرطان مری چگونه به وجود می آید؟

فاکتورهای مختلفی با ایجاد سرطان مری ارتباط دارند. تاثیرات مصرف سیکار و الکل به عنوان فاکتورهای مرتبط و مستقل ثابت شده است. ممکن است استعداد ژنتیکی نیز در ایجاد سرطان سلول سنگفرشی مری تاثیر داشته باشد.

پلی مورفیسم ژنتیکی در افراد با مصرف مزمن الکل اهمیت دارد، تقریبا 36% از مردم شرق آسیا پاسخ فیزیولوژیک به مصرف الکل می دهند که شامل گرگرفتگی صورت،تهوع و افزایش ضربان قلب می باشد.

گرگرفتگی صورت غالبا به علت یک نقص ارثی در آنزیم آلدهید دهیدروژناز یا ALDH2 است.

الکل به واسطه الکل دهیدروژناز به استالدهید متابولیزه می شود و استالدهید به واسطه آنزیم ALDH2 به استات متابولیزه می شود.

افراد هموزیگوت، برای الل های لایزین هیچ فعالیت قابل تشخیصی ندارند، در حالی که در افراد هتروزیگوت با الل های لایزین فعالیت بسیار کاهش یافته ای دارند. عدم توانایی در متابولیزه کردن استالدهید منجر به تجمع آن در بدن شده که منجر به گرگرفتگی صورت و عوارض جانبی ناخوشایند می شود.

افراد هموزیگوت نمی توانند به دلیل این عوارض مقادیر زیادی از الکل را تحمل کنند اما افراد هتروزیگوت به دلیل تحمل این عوارض ممکن است الکلی های قهاری شوند چرا که نسبت به عوارض جانبی الکل در آن ها تحمل ایجاد شده و بدین ترتیب در بدن این افراد استالدهید تجمع می یابد.

این افراد بیشتر مستعد عوارض کارسینوژنیک مصرف الکل هستند که مربوط به استالدهید می باشد و باعث آسیب به DNA و سایر تاثیرات ناشی از آن می گردد.

علاوه بر الکل و سیگار رژیم غذایی و عوامل محیطی خصوصا در کشورهای آسیایی  مهم است.

نیتروزآمین ها و پیش سازهای آن ها مانند نیتریت، نیترات و آمین های ثانویه و همچنین غذاها و سبزیجات نمک سود در ایجاد سرطان مری موثر هستند.

کمبودهای تغذیه ای ریزمغذی های خاص مانند ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، نیاسین، ریبوفلاوین، مولیبدن، منگنز، زینک، میزیوم و سلنیم نیز می تواند با بروز سرطان مری همراه باشد.

مصرف نوشیدنی های داغ، تدخین اپیوم و تریاک و جویدن ناس نیز در بروز سرطان مری موثر می باشد.

بروز ویروس پاپیلومای انسانی و بعضی از گونه های قارچی با درجات مختلفی با بروز سرطان مری مرتبط می باشند.

از جمله دیگر علل بروز سرطان مری در افراد، رادیوتراپی به مدیاستن و قفسه سینه، سوختگی مری ناشی از بلع قلیا یا اسید، سندورم پلامر-وینسون، بیماری آشالازی، چاقی، بیماری رفلاکس معده به مری و مری بارت می باشد.

پیشگیری از سرطان مری

عوامل موثر در پیشگیری از سرطان مری عبارتند از تغییر در عادات غذایی و عدم مصرف موارد مضر.

جایگزینی روش های سنتی نگهداری غذا و همچنین نگهداری مواد غذایی در یخچال توام با مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین ممکن است منجر به کاهش بروز سرطان مری در افراد شود.

ترک عادت مصرف نوشیدنی های داغ مانند چای داغ و آب جوش، ترک مصرف سیگار، ترک مصرف الکل و ترک مصرف ناس می تواند نقش به سزایی در پیشگیری از بروز سرطان های مری داشته باشد.

سرطان مری چه علائمی دارد؟

سرطان مری معمولا با دیسفاژی یا همان مشکل در بلع غذا ظهور پیدا می کند، هر چند امروزه شمار زیادی از بیماران نسبتا بی علامت طی آندوسکوپی غربالگرانه شناسایی می شوند و یا با علائم گوارشی غیر اختصاصی دستگاه گوارش فوقانی مراجعه می کنند و به دنبال آندوسکوپی سرطان مری تشخیص داده می شود.

بیماران مسن با شکایت از دیسفاژی را سرطان مری در نظر می گیریم تا زمانی که خلاف آن ثابت شود.

در بیمارانی که مبتلا به علائم رفلاکس مزمن هستند و اخیرا دچار گیر کردن غذا در هنگام بلع می شوند نیز باید تومور مری را در ایشان در نظر داشت.

در موارد پیشرفته شایع ترین علامت بیماری دیسفاژی می باشد.(80 تا 90 درصد موارد)

هر چند مراجعه اکثر افراد مبتلا به سرطان مری تا زمان دیسفاژی شدید و کاهش وزن به تاخیر می افتد.

رگورژیتاسون نیز در این افراد شایع می باشد.

در انسداد های درجه بالا این علائم می تواند با خوابیدن بیمار به صورت طاقباز بدتر شود.

رگورژیتاسیون خروج آب و مواد غذایی خورده شده از سوراخ بینی می باشد و می تواند منجر به ایجاد سرفه،آسپیره کردن مواد غذایی و عفونت ریه گردد.

ادینوفاژی یا درد پشت جناغ سینه همراه بلع نیز ناشایع نمی باشد. خشونت صدا در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب راجعه حنجره نیز ممکن است در برخی از بیماران مشاهده شود.

دیسفاژی معمولا علامتی دیررس است که در اواخر سیر طبیعی بیماری ظاهر می شود زیرا مری به دلیل نداشتن لایه سروز می تواند عضلات صاف خود را به راحتی متسع کند، در نتیجه تنها زمانی که بیشتر از 60 درصد از محیط مری با سرطان درگیر شده باشد، دیسفاژی به حدی می رسد که بیمار به پزشک مراجعه کند، بنابراین در صورتی که علائم بالینی صورت گرفته باشد، بیماری از نوع پیشرفته است.

معمولا در تومورهای انتهای مری یا کاردیا، بی اشتهایی و کاهش وزن قبل از شروع دیسفاژی رخ می دهد.

آیا سرطان مری کشنده است؟

تقریبا از حدود صد سال گذشته، بیماران سرطان مری به علت ناشناخته بودن این بیماری محکوم به مرگ بودند ولی خوشبختانه امروزه با پیشرفت های علمی، تکنیک های جراحی و انواع روش های شیمی درمانی و رادیوتراپی انقلابی در درمان بیماران سرطان مری ایجاد شده است و با تکنیک های بسیار مناسب جراحی و ابداع علم جراحی سرطان و روش های درمانی رادیوتراپی قبل از عمل و شیمی درمانی بعد از عمل کمک فراوانی به بیماران مبتلا به سرطان مری شد و امروزه باعث درمان بسیاری از این بیماران شده است.

در سال 1913 میلادی، تورک، نخستین جراحی موفق مری در یک خانم 67 ساله مبتلا به سرطان سلول سنگفرشی در میانه مری را انجام داد.

با باز کردن قفسه سینه مری بیمار خارج شد و مری گردنی بیمار را به پوست وصل کرد و سپس مری معده بیمار نیز از طریق شکم به پوست وصل شد و پس از آن یک لوله که از سطح پوست رد میشد مری را به هم وصل کرد که با این عمل بیمار 17 سال زنده ماند.

خوشبختانه از آن سال به بعد روش های جراحی بسیار متنوع و پیچیده ای ابداع شده است و همچنین علم جراحی سرطان ایجاد شده که باعث درمان و افزایش طول عمر بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان مری شده است.

طول عمر در سرطان مری

در رابطه با طول عمر در بیماران مبتلا به سرطان مری نمی توان به طور دقیق نظر داد، ولی در عین حال مطالعات نشان داده اند که وضعیت متاستاز سرطان به غدد لنفاوی و همچنین میزان نفوذ تومور اولیه به جدار مری به صورت معنادار بر پیش آگهی و طول عمر بیماران موثر خواهد بود، به طوری که هر چه بیماران در مراحل اولیه و زودتر جهت درمان مراجعه کنند قطعا طول عمر بیشتری خواهند داشت.

مقاله مرتبط: همه چیز در مورد سرطان معده

در برخی مطالعات نوع سلول اولیه تومور، درجه تمایزیافتگی سلول تومور و محل تومور نیز در بقای بیمار موثر می باشد.

همچنین برخی از مطالعات نشان داده اند که اگر تعداد غدد لنفاوی بیمار کمتر از 5 عدد باشد، بقای بیمار بهتر خواهد بود.

روش های تشخیصی سرطان مری (سونوگرافی، پت اسکن، آزمایش و…)

در کل جهت تشخیص سرطان مری چهار روش کاربرد دارد.

اولین روش و در دسترس روش که در غربالگری نیز کاربرد دارد، آندوسکوپی مری و معده می باشد.

در بیمارانی که سابقه خانوادگی سرطان مری دارند یا در مناطق با شیوع بالای سرطان مری قرار دارند یا عادات بد مثل مصرف سیگار، الکل و نوشیدنی های داغ دارند و همچنین بیمارانی که رفلاکس مزمن دارند، غربالگری دوره ای توصیه می شود.

 افراد باید هر گونه علائمی مانند کاهش وزن شدید و دیسفاژی یا گیر کردن غذا هنگام بلع را جدی شمارند و جهت آندوسکوپی مراجعه کنند.

در آندوسکوپی مخاط مری کاملا بررسی می شود و هرگونه زخم یا ضایعه برجسته که درون لوله مری مشاهده شود، نمونه برداری شده تا مورد بررسی قرار گیرد.

بیمارانی که مبتلا به بیماری بارت هستند مکررا و به صورت دوره ای باید تحت غربالگری با آندوسکوپی و بیوپسی از دهانه انتهایی مری قرار بگیرند تا در صورت بروز هر گونه بدخیمی در سلول های مری تحت درمان ماسب قرار بگیرند.

از دیگر روش های تشخیصی که در بیماران مشکوک به سرطان مری قابل انجام می باشد، اندوسونوگرافی می باشد.

اندوسونوگرافی همان سونوگرافی به روش آندوسکوپی می باشد که از طریق آن می توان عمق تهاجم تومور به دیواره مری و همچنین تعداد غدد لنفاوی درگیر مری تشخیص داد، همچنین به کمک این روش می توان نوع درمان مناسب جهت این بیماران را پیش بینی کرد.

از دیگر روش هایی که باید در بیماران مبتلا به سرطان مری انجام شود، CT اسکن قفسه سینه می باشد.

در CT اسکن می توان افزایش ضخامت جدار مری و همچنین تهاجم تومور به بافت های اطراف مانند راه های هوایی، تراشه، درگیری غدد لنفاوی و طول تومور را تشخیص داد.

روش دیگری که در بیماران مبتلا به سرطان مری توصیه می شود، PET SCAN می باشد.

 به وسیله این روش می توان متاستازها یا انتشار دور دست تومور را تشخیص داد و معمولا در بیماران با سرطان پیشرفته مری جهت تشخیص دست اندازی به سایر یافت ها انجام می شود.

تاثیر تغذیه و عادات زندگی مانند سیگار، چای داغ و… در سرطان مری

پژوهش های مطالعه موردی در مورد کارسینوم سنگفرشی و آدنوکارسینوم مری نشان می دهد که مصرف میوه و سبزیجات نقش محافظتی در برابر این سرطان دارد.

میوه ها و سبزیجات سرشار از مواد غذایی و میکروالمنت هایی نظیر ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم، کاروتنوئید و فیبر هستند که می توانند نقش محاقظتی در برابر کارسینوژن ها داشته باشند.

کمبود این مواد مغذی به خصوص سلنیوم باعث تومور سلول سنگفرشی مری می شود.

مصرف غذاها و نوشیدنی های داغ از جمله چای داغ که در مناطق شمالی کشور رایج می باشد می تواند باعث بروز سرطان سلول سنگفرشی مری می شود که پرهیز از این عادت بد می تواند نقش پیشگیرانه در بروز سرطان مری داشته باشد.

در مطالعات دیگری بیان شده است استفاده از رژیم غذایی سرشار از ویتامین و فیبر می تواند تاثیر به سزایی در پیشگیری از این سرطان داشته باشد.

بحث و نتیجه‌گیری سرطان مری

سرطان ملی یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در دنیا می‌باشد. از هر 6 نفری که در اثر بیماری سرطان می‌میرند، سرطان مری مسئول فوت یکی از آن‌ها می‌باشد. ترکیب شیوع و مرگ‌ومیر بالا این بیماری را دارای اهمیت ساخته است. این بیماری برای فرد مبتلا به آن به شدت مرگبار می‌باشد. اما در امروزه پیشرفت روش‌های کنترل و درمانی میزان بقا را در فرد مبتلا بسیار بالا برده است. انواع سرطان مری شامل کارسینوم سنگفرشی ،آدنوکارسینوم مری همچنین کنسر موکواپیدرموئید، کنسر آدنواسکوآموس، کنسر سلول کوچک، تومور بازالوئید، اسکوآموس، کارسینوم سارکوماتوئید، لنفوم، ملانوم و انواع مختلف تومورهای استرومال می‌باشد. مراکز تجمعی شیوع این بیماری محدوده‌ای از کشور ترکیه تا چین و کشورهای مابین این دو کشور را در بر می‌گیرد.

عوامل مختلفی در شکل‌گیری این بیماری مهلک نقش مهمی دارند. عامل خیلی قابل‌کنترل عامل ژنتیک می‌باشد. همچنین استعمال  بیش از حد دخانیات به ویژه سیگار و مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی از عوامل مهم در ابتلای به این بیماری می‌باشند. همچنین دریافت زیاد نیتروزامین در بدن، کمبود مواد مغذی مختلف در بدن، مصرف نوشیدنی‌های داغ، ابتلا به بیماری ریفلاکس ، سوختن مری توسط اسید و قلیا و ابتلا به بیماری‌هایی که می‌توانند موجب بروز این نوع سرطان شوند، از عوامل ابتلای به سرطان مری می‌باشد. با جلوگیری از ابتلای به بیماری‌های مولد این نوع سرطان و عدم مصرف مواد زیان‌بار از طریق تغذیه درست و بهبود عادات زندگی تا حدودی می‌توان از ابتلای به سرطان مری پیشگیری کرد.

از علائم این بیماری به مشکل در بلع (دیسفاژی)، کاهش وزن، رگورژیتاسیون ، درد پشت جناغ سینه و بروز درد در ناحیه مری به ویژه در هنگام خوابیدن طاق‌باز می‌باشد. روش‌های تشخیص این بیماری شامل آندوسکوپی، اندوسونوگرافی، سی تی اسکن و PET SCAN می‌باشد.  برای درمان این بیماری می‌توان از جراحان ماهر و باتجربه در این زمینه بهره برد.

 فوق تخصص جراحی سرطان مری دکتر سید علیرضا آذرپیکان

 دکتر سید علیرضا آذرپیکان فلوشیپ تخصصی جراحی سرطان، لاپاراسکوپی پیشرفته و جراحی چاقی هستند ایشان تا کنون چندین بیمار را با روش های نوین جراحی تحت عمل سرطان مری قرار داده اند برای دریافت مشاوره و مشاوره آنلاین اولیه به صفحه تماس با ما مراجعه نمایید، لازم به ذکر است این محتوا حاصل مصاحبه با دکتر بوده است اما در ادامه دو منبع دیگر برای مطالعه بیشتر شما عزیزان قرار گرفته است.

آدرس مطب: تهران. سعادت آباد، بین چهار راه سرو و بلوار شهرداری، خیابان ریاضی بخشایش، کلینیک بیمارستان عرفان
برای دیدن ویدیو جراحی چاقی دکتر آذرپیکان به این سایت مراجعه کنید